GURBET KUŞLARI (1964)

Yönetmen ve Senaryo: Halit Refiğ
Dialog: Orhan Kemal (Turgut Özakman'ın "Ocak" oyunundan uyarlama)
Operatör: Çetin Gürtop
Yapım: Artist Film / Recep Ekicigil

Yönetmen yardımcısı: Birsen Kaya, Kemal İnci, Reji asistanı: Erdoğan Kaya, Set Amiri: Zeki Tezcan, Set Asistanı: Ünsal Kuzgun, Sesleri Alan: Tuncer Aydınoğlu, Montaj: Mehmet Bozkurt, Işıklar: Işık Toroman, İlhan Özakova, Senkron: Taner Oğuz, Arif Özalp, Prodüksiyon Amiri: Vecdi Benderli, (Acar Film Stüdyosunda seslendirilmiştir.)

Oyuncular: Tanju Gürsu (Murat Bakırcıoğlu), Filiz Akın (Ayla), Pervin Par (Fatma Bakırcıoğlu), Özden Çelik (Kemal Bakırcıoğlu), Cüneyt Arkın (Selim Bakırcıoğlu), Önder Somer (Orhan), Sevda Ferdağ (Seval), Hüseyin Baradan (Haybeci), Mümtaz Ener (Tahir Bakırcıoğlu), Gülbin Eray (Despina), Danyal Topatan, Muadelet Tibet (Hatice Bakırcıoğlu), Muzaffer Nebioğlu (Mualla), Mualla Sürer (Ev Sahibi),Mahmure Handan (Ayla’nın annesi), Muammer Gözalan (Saim Bey), Tunç Oral (Bülent), Ahmet Koç (Garson), Tansu Sayın, Celal Ersöz, Ayhan Özyılmaz,

 1.Antalya Film Şenliği 1964

► Halit Refiğ “En İyi Yönetmen
► En İyi Film

Jüri Üyeleri: Avni Tolunay, Burhanettin Onat, Prof. İsmail Hakkı Onay, Hadi Yaman, Faruk Kenç, Selahattin Burçkin, Mustafa Yücel

Konu: Halit Refiğ'in 1964 yapımı filmi "Gurbet Kuşları", Türk sinemasının klasikleşmiş eserlerinden biri olmasının yanı sıra, sinemamıza özgün bir karakter kazandırmayı amaçlayan Ulusal Sinema hareketinin de önemli örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Türk sinemasının kendi halkının kültüründen beslenmesi ve yine kendi halkına dair problemlere parmak basması gerektiğini savunan Ulusal Sinema hareketinin uygulayıcısı ve aynı zamanda teorisyeni olan Refiğ, "Gurbet Kuşları"nda göç meselesini ele alıyor ve düşüncelerini yetkin bir sinema dili ile iletiyor seyircisine. Maraş'tan istanbul'a göç eden dört çocuklu ailenin yaşadıkları, son derece gerçekçi ve çarpıcı bir öykü içindeele alınmış. Elbette bu noktada filmin Turgut Özakman'm Ocak adlı oyunundan uyarlanmış olduğunu; diyaloglarmınsa Orhan Kemal gibi Anadolu insanını yakından tanıyan bir edebiyatçının imzasını taşıdığını belirtmek gerek... Yaşadıkları şehirde sıkışıp kaldıklarını, İstanbul'un onlara hayal bile edemeyecekleri imkanlar sunmaya hazır olduğunu düşünen aile bireylerinin gördükleri tatlı rüyadan uyanışını konu edinen film, büyük şehirde var olmanın akıl, emek ve donanım gerektirdiği, cahil cesaretiyle girişilen bir taarruzun yenilgi ile sonuçlanmaya mahkum olduğu düşüncesi üzerine kurulu. Nitekim idealleri uğruna çalışmak yerine, ışıltıların büyüsüne kapılan çocuklar bir bir yoldan çıkmaya, İstanbul'a geliş amaçlarını unutmaya başlıyorlar. Önce açtıkları otomobil tamirhanesi, Selim'in gönlünü rakip tamirhane sahibinin karısına kaptırıp işleri boşlaması ile kepenk kapatıyor, ardından şoförlük yapan Murat tüm parasını safahat alemlerinde yitiriyor. Ailenin en küçük bireyi Fatma'nınsa kötü niyetli kişilerin tuzağına düşmesi ve intihara sürüklenmesi uzun sürmüyor. Çocukların içinde kendisini kurtarmayı başaran tek isim olan Kemal'in tutunduğu dal ise tıp fakültesi. Kendisine doğru bir gelecek planlayan Kemal, her ne kadar başlangıçta özünü reddetmiş olsa da, kısa zamanda anlıyor hatasını. İstanbul'da sıfırı tüketen, kızlarının dramatik ölümü ile sarsılan aile için tek çözüm, yenilgiyi kabullenip memleketlerine geri dönmek... 

"Gurbet Kuşları" Türkiye'den yuıt dışına doğru yaşanmakta olan göç konusunda da önemli fikirler içeren bir film. Yönetmen, eğitimli gençlerin kendi insanlarına hizmet vermek yerine yurt dışında yaşamayı seç-melerini eleştirmiş ve Kemal ile nişanlısı Ayla'nm mezuniyetten sonra Anadolu'ya geçmeye karar verişleri ile ideal olanı res-metmiş... Film, içeriğinin yanı sıra, hikayeyi görselleştirmedeki ustalığı ile de dikkat çekici. Refiğ, İstanbul'u dev bir plato olarak kullanmayı ve sessiz bir başrol oyuncusuymuşçasına perdeye yansıtmayı başarmış.