ŞOFÖR NEBAHAT (1960)

Senaryo ve Yönetmen Metin Erksan, Ali Kaptanoğlu (Attila İlhan), Atıf Yılmaz
Kamera Ernest von Theumer
Yapım Duru Film / Naci Duru

Yönetmen Asistanı: Halit Refiğ

Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Pars, Kadir Savun, Talat Gözbak, Sami Hazinses, Semih Sezerli, Ziya Metin, Diclehan Baban, Erol Taş, Aclan Sayılgan. Abdullah Ataç, Osman Türkoğlu, Mehdi Yeşildeniz, Selahattin İçsel, İclal Genç, Atilla Engin

► Senaryosunu Ali Kaptanoğlu takma adıyla Attila ilhan ve Atıf Yılmaz'ın yazdığı “Şoför Nebahat" yönetmenin farklı bir denemesidir, Emirgân'lı şoför Nuri Baba'n kızı Nebahat, babası ölünce arabanın taksitlerini ödemek için direksiyonun başına geçer ve şoförlüğe başlar. Şoförlüğü başta nişanlısı olmak üzere mahalleli Nebahat'a yakıştıramaz. Şoför Nebahat belalısı Neşet'in oyunlarından bir tesadüf sonucu karşılaştığı avukatın sayesinde kurtulur ve film mutlu sonla biter.

Aslında bu film Atıf Yılmaz tarafından çekilmek üzere hazırlanmıştır. Atıf Yılmaz, "Nebahat'ı rolünü o zamanlar karısı olan Nurhan Nur'un oynaması konusunda ısrar edince, prodüktör Naci Duru ite anlaşmazlığa düşer. Naci Duru, "Nebahat" rolü için Sezer Sezinde karar kılınca Atıf Yılmaz filmi çekmekten vazgeçer. Bunun üzerine Naci Duru, filmi çekmesi için Metin Erksan'a teklif götürür:

“Naci Bey bana durumu anlattı. Ben Atıf Yılmaz’la aynı gün Naci Duru'nun yazıhanesinden telefonla konuştum. 'Atıf, anlatılanlar doğru mu diye sordum. 'Evet dedi. 'Filmi sen mi bıraktın Atıf?' diye bir başka soru yönelttim. Ona da 'Evet' dedi. 'Atıf, bu film bana teklif edildi. İstersen sen bi-raz düşün ve bana apaçık düşünceni söyle. Eğer, sen bana 'Ben bu filmin rejisörlüğünü bıraktım ama, sen de o filmin rejisörlüğünü alma' dersen, ben bu filmin rejisörlüğünü almam. Sana karşı bir tavrı hareket olmuşsa, ben o tavrı hareketin ortağı olmam' dedim. Atıf, 'Metin, bu filmin rejisörlüğünü yap* dedi. Bunun üzerine Şoför Nebahat'in rejisörlü-ğünü kabul ettim.”

Naci Duru, Metin Erksan'dan hemen o gece senaryoyu okumasını ve ertesi gün filme başlamasını ister. Metin Erksan, o gece senaryoyu okur ama, ertesi gün filme başlamaz Fikret Uçak ve Halit Refiğle desenaryoya bazı eklemeler yapar. O sıralar Fikret Uçak, Metin Erksan'ın asistanıdır. Halit Refiğ ise, Atıf Yılmaz'ın asistanı olarak bu filme başlamıştır. Bir gün içinde senaryoda bazı değişiklikler yapılır ve aceleyle filmin çekimine başlanır. Melin Erksan, bu film için kendisine yeterince vakit tanınmadığını söylüyor:

Ben senaryoyu okudum, üzerinde bir gün düşünüp, seyirciyi çekeceğine inandığım bazı hareketli sahneler ekledim ve hemen filmi çekmeye başladık. Ben rejisörsem, senaryoyu alırım, düşünürüm ve ona göre yaparım. Bu filmde böyle olmadı. Bana vakit tanınmadı. Vakit tanınsa ne olacaktı? Kuşkusuz çok farklı bir şey olmayacaktı. Çünkü, 'Rejisör olarak filmi al, düşündüğün gibi yap dememişti. Eğer, bu denseydi. Şoför Nebahat, farklı bir film olabilirdi. Bu haliyle senaryosunda boşluklar olan bir film oldu.

Filmde görüntüsel olarak, sözsel olarak Nebahat'in şoförlüğe başlamadan önceki hayatından ipuçları var mı? Var... Bir an önce evlenip ailesinin yükünü azaltmaya çalışan nişanlı bir ev kızı. Nişanlısı da zavallı, biçare bir adam. Nebahat, enine, boyuna iri yapılı bir kız, nişanlısı ise anne sözünden çıkmayan, derin bir Oidipus kompleksi içinde olan sünepe bir adam. Nebahat, bu adamla niye nişanlanmış? Acayip bir nişan-lılık... Nebahat'in ağzından bir kez bile 'çalışmalıyım diye idealist bir söz çıkmıyor. .Şoförlük de dahil olmak üzere hiçbir mesleğe girmek istemiyor. Evlenip, evinin kadını olmak istiyor. Babası kalp krizi geçirip olmese şoför olması bile söz konusu olmayacak. Babası ölünce, annesini, küçük kardeşini geçindirmek ve arabanın borcunu ödemek için direksiyon başına mecburiyetten geçiyor.

Şoför Nebahat", çalışan kadınların simgesi olmaz olmasına ama, erkeklerin dünyasında var olma çabası gösteren ve bu dünyaya adapte olmakta büyük basan gösteren bir kadın tipi olarak Türk sinema tarihine geçer. Nebahat, yıllarca şoförlük yapan babasıyla yaşadığı için o âlemi biraz biliyor. Dolayısıyla deri ceketi, kasketi ile şoförlük mesleğine kolayca adapte oluyor.Yönetmenin "Şoför Nebahat'i de bir günde eklediği sahnelerle bu adaptasyonun güçlendiğini görüyoruz:

Filmin para kazanması lazımdı, bu yüzden filme çok delici, etkileyici sahneler ekledim. Örneğin, Nebahat'in kahvede tavla oynaması, Gececi Neşet ile bilek güreşi yapmaları, meyhanede kavga etmesi, arabasına binen insanları uygunsuz hareketlerinden dolayı ihtar etmesi ve gerektiği zaman da dövmesi gibi sahneler senaryoyu hareketlendirdi. “Birsen ALTINER “Metin Erksan Sineması”