CASUS (1917)

Senaryo ve Yönetmen Sedat Simavi
Foto Direktörü Yorgo İlyadis
Yapımcı Müdafaa-i Milliye Cemiyeti 

Oyuncular: Muvahhit, Elisa Binemeciyan, Nureddin Şefkati, Raşit Rıza (Dar-ül-Bedayi Oyuncuları) 

Casus, Türk Sinemasının sessiz filmleri arasında az şey bilinen bir filmidir. Kopyası kayıptır, sadece adı geçmekte olup, bu filmin de “Pençe” gibi seyredilebilir nitelikte olmadığı söylenmektedir. 

Not: Bir iddiaya göre film "casus" adını taşıyan bir oyundan uyarlanmıştı. Bir başka karşı iddiaya göre ise bu adla bir oyuna rastlanmamıştı

LEBLEBİCİ HORHOR AĞA (1916)

Senaryo ve Yönetmen:  Sigmund Weinberg /Takfor Nalyan ile Dikran Çuhacıya’nın aynı isimli oyunundan)
Kamera : Cezmi Ar
Yapım : Kemal Film/Kemal ve Şakir Seden Kardeşler

Oyuncular: Helena Artinova, Behsat Butak, Jenya Moris, Vasfi Rıza Zobu, Kemal Küçük, Refik Kemal Arduman 

Takfor Nalyan ve Dikran Çuhacıyan’ın o dönemlerde çok ünlü olan opereti, Türkiye ve Yunanistan’da bir çok kereler oynanmış ve büyük bir beğeni toplamıştı. Film Daha önce Malul Gaziler Cemiyeti tarafından çekilmek istenmişse de gerçekleşememiştir. Bu kez Muhsin Ertuğrul, filmin dış çekimlerini olayın geçtiği Kahtane’de yapmış ve filme büyük bir emek sarf etmiştir. 

Dönemin en çok tutulan tiyatro oyunu Leblebici Horhor çekilmeye başladıktan bir süre sonra, oyuncularından birinin ölmesiyle yarım kalır. . Ne yazık ki bu gün bu yarım kalmış film sinema arşivlerimizde yer almamaktadır

Leblebici Horhor Ağa, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul tarafından yeniden ele alınarak filme çekilmiştir. Ertuğrul filmin yönetmenliğinin yanında Nazım Hikmet ile beraber senaryosuna da katkıda bulunmuştur. Yapımcılığı "kemal Film" tarafından üstlenilen ve müzikal tarzda çekilen film "Venedik Uluslararası Film Şenliği" ne katılarak ülkemize sinema sanatı dalındaki ilk uluslararası ödülü getirmiştir. Mirasyedi Hurşit beyle, Horhor adlı bir leblebicinin kızı Fadime'nin aşk öyküsünün işlendiği film, çevrildiği yıllarda büyük ilgi görmüştür.

HİMMET AĞA'NIN İZDİVACI (1916)

 Senaryo ve Yönetmen: Sigmund Weinberg, (Moliere'in "Le Mariage Force - Zor Nikah adlı oyunundan),

Operatör :  Sigmund Weinberg

Yapım :  Merkez Ordu sinema Dairesi (MOSD) 

Oyuncular: Rozali Benliyan, Arşak Benliyan, Lusi Avuşyak, Hakkı Necip, Ömer Aydın, İsmail Zahit, Karakaş, Baltazar, İsmail Galip (Arcan), Behzat Haki, Ahmet Fehim, Kemal Emin Bara

KONU: Genç bir kızla evlenmek zorunda kalan yaşlı bir adamın öyküsü

Türk sinemasının ilk konulu uzun metrajlı filmi 1916 tarihli Himmet Ağa'nın İzdivacı filmi, 1869 yılında Ahmet Vefik Paşa tarafından Moliere'in 'Le Marriage Force' adlı oyunundan “Zor Nikah” adı ile yapılan tercümeye dayanmaktadır. Oyuncuları, bu piyesi daha önce defalarca sahneye koyan Arşak Benliyan'a ait operet kumpanyasının sanatçılarından oluşmakta idi. 

Himmet Ağa'nın İzdivacı 1916 yılında yapımına ilk başlanan film olmasına rağmen seyirci önüne çıkan ilk Türk filmi değildir. Arsak Benliyan Operet Kumpanyasının er-kek oyuncuların askere alınması ile yarım kalmış 1918 yılında tamamlanabilmiş.

NOT: Romen uyruklu Polonya yahudisi Sigmund Weinberg bu filmi çekmeye başladığında Romanya'ya harp ilan ettiğimiz için memleketi terk etmiş, daha sonra filmin yönetmenliğini Reşad Rıdvan yapmış, ope-ratörlüğü de Fuat Uzkınay üstlenmiş ve film 1918 yılında bitmiştir. Vahram Balıkçıyan ise filmin çekildikten sonra İngiltere’ye götürül-düğünü ve orada gösterime girdikten sonrageri dönmediğini belirtmektedir. Sine-ma yazarı Nurullah Tilgen'in yayınlanmamış notlarına göre yarım kalan filmi Fuat Uzkınay değil, dönemin ünlü tiyatrocuların-dan Reşat Rıdvan tamamlamıştı. (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, s 26, Metis yayınları, Kasım 1987)

ANAFARTALARDA İTİLAF ORDULARININ PÜSKÜRTÜLMESİ (1915)

Gelibolu Yarımadası’na yapılan çıkartmalar, Osmanlı savunması karşısında durma noktasında geldiğinde Müttefik kuvvetler komutanı Hamilton, takviye kuvvetlerden oluşan İngiliz 9. Kolordusu’nu Suvla Koyu’na çıkartarak üçüncü bir cephe açmıştı. 6 Ağustos 1915 günü, Birinci Anafartalar Muharebesi’nde Osmanlı taarruzu, aynı saatlerde başlayan İngiliz taarruzunu kırmıştı. Hemen ertesi gün, 10 Ağustos tarihinde Anafartalar Grup Komutanı Kurmay Albay Mustafa Kemal’in Kocaçimen Tepesi – Conk Bayırı hattında giriştiği taarruz da Anzak Kolordusu’nu geri atmıştı. İzleyen günlerde İngiliz 9. Kolordusu, 12 Ağustos günü Tekketepe Muharebesi, 15 Ağustos günü de Kireçtepe Muharebesi olmak üzere iki başarısız taarruz geliştirmişti. 

---