Senaryo ve Yönetmen Metin Erksan
Eser Halide Edip Adıvar
Foto Direktörü Fethi Mürenler
Yapım Atlas Film / Nazif Duru
Eser Halide Edip Adıvar
Foto Direktörü Fethi Mürenler
Yapım Atlas Film / Nazif Duru
Oyuncular: Uğur Başaran, Bülend Oran, Abdurrahman
Palay, Altan Hanoğlu (Karındaş), Neşet Berküren, Gönül Serap, Muzaffer Arslan
Konu: 1930 lu yıllarda Şişli sosyetesi ile, Yaptığı
bir evlilik sonucu kendisini farklı bir ortam içince bulan Karagümrük’lü
Naciye’nin dramatik öyküsü. Kahpe olan annesi ve topal kızı (Sırma) ile
birlikte yaşayan Nadi-re’nin annesi, bir öküz satın alabilmek için biriktirdiği
parasını almak isteyen amca oğlu tarafından öldürülür. Annesini öldürürken kazında
ölmesi üzerine, bunlara neden olan Mükerrem’i öldürmeye yemin eden Nadire
yalnız kalınca bir iki yer dolaşır, besleme olarak verilir, sonunda bir evde
iki yaşındaki cılız Bülen’te dadı olur.
Onu kızı Sırma gibi
sever, korur; Bülent'in annesi sonradan görme biridir. Mükerrem de bu ailenin
yanına şoför olarak girer, önce tanımadığı Nadire'ye çirkin teklilerde bulunur.
Bülent'e de sataşmaya başlayınca Nadire bıçaklayarak, Mükerrem'i öldürür.
Annesinin ve Sırma’nın öcünü alır.
► "Yolpalas Cinayeti,
Halide Edip'in küçük ama, çok etkili romanlarından biridir. Bu roman yalnız
Türkiye'de değil, dünyada da çok konuşulmuş, zaman zaman dış basında, bölümler
halinde yayımlanmıştır. Halide Edip, Yolpalas Cinayetimde Cumhuriyet
dönemindeki burjuva sınıfını en keskin çizgilerle eleştirmiştir.
Metin
Erksan üniversite yıllarında Halide Edip'in ingiliz Filolojisindeki derslerine
girdiği için, yazarla eskiye dayanan bir dostluğu vardır. Sinemacı olduktan
sonra hocasının bir romanını sinemaya uyarlamak ister. Halide Edip 'Sinekli
Bakkalı çek" der ama. Metin Erksan'ın tercihi "Yolpalas Cinayeti’
dir.
Yolpalas
Cinayeti" Halide Edip Adıvar'ın aynı adlı eserinden senaryolaştırılan
durgun bir melodramdır. Metin Erksan bu filmi çekerken sansür kurulundan, Bu
filmde millî terbiye, ahlak ve örflere aykırı şeylere dikkat edin" yazan
bir kağıt alır. Sansür kurulu Türki-ye edebiyatının önemli ismi ve Türk
kadınının en önemli temsilcisi olan Halide Edip'in romanındaki ev-lilik dışı
cinsel ilişkiden rahat-sızlık duymuştur. Oysa romanda olduğu gibi, filmde de
evlilik dışı cinsel ilişkiyi övmek değil, yermek amacı güdülmüştür:
Romanın
bir bölümünde evli bir hanımın evlilik dışı cinsî münasebeti var. Halide Hanım
bunu belli belirsiz vermiş. Ben senaryomda bu durumu biraz daha
belirginleşirdim. Sansürden itiraz geldi. Ben o dakikada da şu dakikada
da aynı kanaatteyim. Yani evlilik dışı cinsi münasebet olgusunu özendirici
olarak filme koymak ol-maz. Halide Hanım da, ben de böyle bir şey yapmadık
zaten.
Eski
Türk romanına baktığımız zaman bu tür ilişkiyle karşılaşıyorsunuz. Türk
edebiyatçıları bu olgudan bir trajedi çıkarmışlar; özendirici, övücü anlamda
kullanmamışlar.Yönetmene göre "Yolpalas Cinayeti" yazarından
oyuncularına kadar tüm görkemine, mizansenleri, ışığı, dekoru, planlarına kadar
tiıiz çalışma ürünü olmasına rağmen, gösterime girdiği zaman seyircinin
ilgisini çekmer. Metin Erksan bu çelişkiyi şöyle yorumluyor:
Film
çok iyi bir kadroyla gösterime girdi. Bir gün prodüktör Nazif Bey beni aradı,
işini bırak, hemen gel dedi. Gittim. Beni aldı, Kasımpaşa'ya götürdü.
Kasımpaşa'da o zamanlar birkaç sinema var. Zafer ve Yavuz en önemli iki
sineması. Bunlardan birinde benim filmim oynuyor, diğerinde ise 'Kara Sevda'
isimli bir başka Türk filmi. Kara Sevda'nın oynadığı sinemanın önünde
müthiş bir izdiham yaşanıyor. Ne cam kalmış, ne çerçeve, insanlar tıklım
tıklım. Atlı polisler gelmiş, bir olay çıkmasını önlemeye çalışıyorlar. Filme
böylesine büyük bir ilgi var. 'Yolpalas Cinayetinin oynadığı sinemaya geldik,
kimsecikler yok. Kapıda kocaman Halide Edip Adıvar Metin Erksan, Bülent Oran,
Uğur Başaran yazıyor ama, bu isimlerin hiçbiri öbür filmin çektiği izleyiciyi
çekmiyor. İşte ben bu olgu üzerinde yıllarca, hiç kızmadan düşündüm. Kime
kızacaksın zaten? Kimse seyirciyi zorla bir filme götüremez. Ben hiçbir zaman
'Benim yaptığımı anlamıyorlar gibi laflar da etmedim. Benim kültür yapımda bir
sinemacı değil Türkiye'de, dünyada hile yok. Buna rağmen ben, 'Halkın
kültür seviyesi bu kadar. Onlar bunu anlamaz' gibi laflan hayatım boyunca
söylemedim. O rejisörün, o oyuncularla yaptığı filme insanlar gidiyor,
benimkine gitmiyor. Demek ki ben Yolpalas Cinayetini insanların seyredip
ağlayabilecekleri, gülebilecekleri, sevebilecekleri, hissedebilecekleri,
coşkuya kapılabilecekleri yapıda bir film olarak çekememişim. 'Kara Sevda'da
bir ruh var, ben o ruhu 'Yolpalas Cinayeti ne koyamamışım[1]
[1] . “Birsen Altıner, “Metin Erksan
Sineması” syf, 26
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder