ÜÇ ÖFKELİ GENÇ (1963)

Senaryo ve Yönetmen: İlhan Engin
Foto Direktörü: Mike Rafaelyan
Yapım: Aktunç Film / Şevket Aktunç

Oyuncular: Tanju Gürsu, Sadri Alışık, Ali Şen, Erol Tezeren, Işıl Kaan, Sevil Candan, Mine Sun, Tümay Tuncalp, Gönül Atalay, Talât Gözbak

Konu: Tolum ve aile düzeninden kopmuş sorumsuz bir hayat süren gençlerin batakta geçen öyküsü.

TOSUN’la YOSUN’un MACERALARI (1963)

Yönetmen: Nuri Ergün
Senaryo: Nejat Candaner
Kamera: Fethi Mürenler
Yapım: Atlas Film / Nazif Duru

Reji Asistanı: Orhan Aykanat, Operatör Asistanı: Rafet Akalın, Dekor: Sohban Koloğlu, Seslendirenler: Nihat Sevinç, Necip Sarıcıoğlu, Senkron: Mustafa Kent, Montaj: Kenan Haçaman, Ender Teker,Şarkılar: Mediha Demirkıran, Sevim Tanürek, Sevim Şengül, “Mehtaplı Geceler” Söz ve Beste: Sevim Şengül,

Oyuncular: Necdet Tosun, Muzaffer Demir, Sevil Candan , Atilla Yelkenci, Hulusi Kentmen, Hüseyin Baradan, Muzaffer Nebioğlu, Ali Şen,

Konu: Biri şişman, diğeri zayıf iki arkadaşın güldürüsü.

► Amerikan sessiz filmlerinin unutulmaz komedyenlerinden Lorel-Hardi çiftinin yeşilçamda yapılmış komedi öyküsü. Sözde Amerika’dan gelmiş bir komedyen ekibinin Türkiye’deki, kötülerle yaptıkları komedi macera öyküsü. Necdet Tosun ve Muzaffer Yosun’un konuşma tarzları da Lorel-Hardiye benzetilmişti.

TEMEM BİLAKİS (1963)

Yönetmen: Aram Gülyüz
Senaryo: Mehmet Aslan
Kamera: Memduh Yükman
Yapım: Metro Film / Aram Gülyüz

Oyuncular: Öztürk Serengil, Çolpan İlhan, İsmail Dümbüllü, Suzan Avcı

Konu: Bir sardalya kutusunda gizlenmiş mücevherleri bulup gansterlerle başı derde giren bir garibanın öyküsü.

TATLI SERT (1963)

Yönetmen: Dr. Arşavir Alyanak
Senaryo: Bülent Oran
Kamera: Memduh Yükman
Yapım: Koçanga Film / Aleko Cangapulos

Oyuncular: Fatma Girik, izzet Günay, Vahi Öz, Hulusi Kentmen, Cevat Kurtuluş, Belkıs Dilligil, Benan Öz, Zeki Alpan, Sadri Alışık

Konu: Büyük bir aşk ile birbirlerinin olan ve onları ayırmak isteyen bir anne ve karısının bu isteğine karşı çıkamayan pısırık bir babanın öyküsü.

ŞOFORÜN KISMETİ (1963)

Yönetmen: Ülkü Erakalın
Senaryo: Sadi Mete
Kamera: Mengü Yeğin
Yapım: Cihan Film / Suzan Yakar Rutkay

Oyuncular: Adnan Şenses, Serpil Gül, Birsen Menekşeli

Konu: Üç şoför arkadaşın öyküsü

ŞIPSEVDİ (1963)

Senaryo ve Yönetmen: Orhan Aksoy
Kameraman: Kosta Pisaros
Yapım: Erman Film/Hürrem Erman - Saner Film/Hulki Saner

Teknik Ekip: Cumali Cimgöz, Ömer Bubu, Mehmet İnci, Işık: Aydın Yurteri, Veli Türkmen, Recep Köseoğlu, Asistan Yönetmen: Arif Erkuş, Kameraman: Ali Güvenci, Prodüksiyon Amiri: Şerif Ablak, Sesleri Alan: Yorgo İlyadis, (Erman Film Stüdyosunda Hazırlanmıştır)

Oyuncular: Ayhan Işık, Ajda Pekkan, Vahi Öz, Mualla Sürer, Özdemir Han, Benan Öz, Cevat Kurtuluş, Necdet Tosun, Muammer Gözalan, Nezihe Güler, M. Ali Akpınar, Nusret Özkaya, Faruk Panter, Eşref Vural, Cin Ali,

Konu: "Selim"in bir mecmua dergisi vardır. Oğlu Suat"ın yazacağı hikayeye resim çizecek bir ressam bulmak için yarışma yaparlar Çocuk hakları derneği başkanı Nezihe"nin yeğeni Filiz kazanır. Selim"in oğlu Suat oldukça çapkın biridir. Suat hikayelerini Hasan adıyla okuyucularına yazar. Selim Nezihe"nin yeğeninin birinci olduğunu öğrenince çok kızar. Çünkü evvelden başına işler aşmıştır, oğlunun çapkınlıklarından korktuğu için telaşlanır. Suat bir bayanla dolaşmakta ve onu evine götürmüştür. Suat ofise gelir, Filiz iş için beklemektedir. Filiz kendini tanıtmıştır. Suat Filiz"i dışarı çıkarırken Müdür gelir onları görür, engel olamaz. Suat Filiz"i bir gazinoya limonata içirmeye götürür. İçkisine votka katılmıştır. Filiz sarhoş olmaya başlamıştır. Gazinonu sahibi boş bulunarak Suat"ın bir kitabını getirir ve yeğeni adına Hasan Amca olarak imzalamasını ister. Filiz durumu anlar şaşırır ve ona kızar. Filiz Teyzesi ile Selim"in ofisini basarlar ve dergiyi kapattıracağını söyler.

Selim, Suat"a kızar, çapkınlıklarından bıktığını söyler, o da kendisine çektiğini söyler. Selim, Nezihe hanımın kendisini mahvedeceğini söyler. Suat bir çare bulur, onlara bir oyun oynayacaktır. Yuvanın en yaramaz çocuğunu alıp onu Suat""ın çocuğuymuş gibi gösterip onun yaramazlıklarından bıktığını ve şuurunu kaybettiği için böyle bir işe kalkıştığını söyleyeceklerdir. Plan işler. Filiz iş yaparken Ali"nin sürekli yanlarında olmasını ister, her yere beraber gitmeye başlarlar. Ali"nin yaramazlıkları başlarına işler açmaktadır. Filiz ile Suat birbirlerini sevmeye başlamışlardır. Eski sevgilisi gelince Filiz onu kıskanır ve istifa eder. Suat yazmaya çalışır ama bir türlü kafasını veremez. Yardım ister Ali de hikayenin iyi olması için Filiz ile çalışmasını söyler. Suat Filiz ile konuşmaya gider. Nişanlısı ile tanışır, işi Filiz"e söyler ve onu tahrik ederek bu işi yapamayacağını söyler. Suat çalışmaya başlar. Filiz karınca resmi çizmiştir onu getirir. Birbirlerinden özür dilerler, öpüşürler, sarılırlar Suat onu sevdiğini ve evlenmek istediğini söyler. Ali"ye annesi olmak istediğini söyler. Öpüşürlerken Selim gelir ona kızar. Nezihe hanımın yuvaya gittiğini söyleyince Selim panikler, Filiz ve Teyzesi yuvaya gidince bütün gerçeği öğrenirler. Suat ve babası da gelmiştir.

Nezihe onları mahkemelerde sürükleyeceğini söyler. Selim, Suat"a kızar. Filiz Necdet ile evlenmek üzeredir. Ali gelir durumu Suat"a anlatır, kendisini de evlat alacaklarını söyler. Suat Filiz"in yanına gelir Filiz ona kızar, onları rahat bırakmasını ister ve Ali"ninde yanlarında kalmasını ister. Suat gider. Düğün başlamıştır, Suat telefon açar, Ali ile görüşür ve düğüne engel olmasını kendisinin de oraya geldiğini söyler. Ali merak etmemesini ister. Jale Selim beyi arayarak durumu bildirir. Selim beyin Müdürü kızmaktadır. Müdür artık patlar, ve istifa eder. Suat düğünü basar, Filiz"e onu sevdiğini ve evlenmek istediğini söyler. Nişanlısı bu işe kızar kavga ederler. Suat Necdet"e vurur, Filiz"i sırtına alarak arabaya götürür. Ali de arabaya biner ve giderler."

ŞAŞKIN BABA (1963)

Senaryo ve Yönetmen: Hulki Saner
Kamera: Kosta Psaros
Yapım: Erman Film/Hürrem Erman
Saner Film / Hulki Saner

Oyuncular: Ayhan Işık, Hülya Koçyiğit, Vahi Öz, Hulusi Kentmen, Muzaffer Nebioğlu, Ajda Pekkan

Konu: Cimri bir baba ile hovarda oğlunun maceraları.

ŞAFAK BEKÇİLERİ (1963)

Senaryo ve Yönetmen: Halit Refiğ
Diyaloglar: Halit Refiğ, Sadık Şendil, Bülend Oran
Kamera: Kenan Kurt
Yapım : Göksel Film / Göksel Arsoy

Prodüksiyon Amiri: Doğan Arsoy, Reji Asistanı: Orhan Çubukçu, Kamera Asistanı: Sertaç Karan, Set Amiri: Fethi Oğuz, Montaj: Metin Miroğlu, Negatif Montaj: Cengiz Arlı, Senkron: Diamendi Filmeridis, Laboratuvar: Cemil Orhon, Sesleri Alan: Marko Buduris, (Ören Stüdyo-sunda hazırlanmış ve seslendirilmiştir)

Oyuncular: Göksel Arsoy (Üstğm. Göksel), Leyla Sayar (Zeynep), Nilüfer Aydan (Teğmen Aydan), Ahmet Tarık Tekçe (Ast. Karadayı), Hüseyin Baradan (Kâhya Ham-di), Ekrem Bora (Üstğ. Faruk), Mümtaz Ener (Kudret Ağa), Sami Hazinses (Memo), Necdet Tosun, Asım Nipton (Göksel’in babası), Doğan Arsoy, Meriç Başaran, Oktay Menteş

Konu: Üsteğmen Göksel bir deneme uçuşu sırasında uçağı hararet yapıp düşünce 15 günlük bir izin verilip ailesinin yanına gönderilir. Orada daha sonra hayatının aşkı olacak Zeynep'le tanışacaktır.Ancak Zeynep Kudret Ağa'nın kızıdır. Aşıklar baba engelini de aşarlar. Ancak ağanın bir şartı vardır. Göksel'den görevini bırakmasını ister. Göksel ilk önce bunu kabul etse de bu hiçte kolay değildir.

 Göksel Arsoy'un eşi emekli bir generalin kızı. Bu emekli generalle o tarihteki Hava Kuvvetleri Komutanı General İrfan Tansel arasında bir yakınlık varmış, Göksel de çocukluğundan beri havacılığa çok meraklıymış, hatta babası o nedenle adını Göksel koymuş, velhasıl bunlar birleşmişler ve Eskişehr'de Hava Kuvvetleri'yle bir film yapma fikri ortaya çıkmış Izin alınmış ve Sadık Şendil'e de bir senaryo yazdırılmış. Göksel Arsoy bu filmi yapmamı teklif etti. Ben, "Gökselciğim, ben bu senaryoyu yapmak istemem ama bu filmi benim yapmamı istiyorsan, başka bir şey yazmak isterim" dedim. Benimle yapmak istediğini söyledi. Senaryoyu yazmadan önce jet uçaklarını ve jet pilotlarını tanımam gerektiğini söyledim. Onları tanımadan, bilmeden bir senaryo yazmak bana uygun gelmiyordu. "Tamam, ben başvurayım, seninle bir gün Eskişehir Birinci Ana Jet Üssü'ne gidelim. Orada uçakları gör, pilotlarla tanış" dedi.

Ve gittik Eskişehir'e. Onun üstü açık mavi bir Chevrolet arabası vardı. Eskişehir'de bize çok yakınlık, itibar gösterdiler. O sırada orada komutan Tuğgeneral Muhsin Batur. Pilotlar bizi jetlerle uçurdular. Dolayısıyla bir jet pilotu ne hisseder, jet nasıl uçar, bunlar hakkında bilgimi artırıyorum. Velhasıl o geziden sonra ben senaryoyu, Bülent Oran da diyalogları yazdı ve biz 1963 yılı başlarında Şafak Bekçileri'nin çekimine başladık ve filmi bitirdik.

Göksel Arsoy'un da bütün gayreti filmi 30 Ağustos tarihine yetiştirmek. Bizim de biraz suçumuz var tarihin kaymasında. 30 Ağustos'ta İzmir'de oynayacak. Bir süre sonra İzmir'den haber geldi, filmin sansür belgesi yokmuş ve gösterimi durdurulmuş. Göksel büyük telaş içinde. Film sansüre gitti ve sansür kurulu da filmi yasakladı.

 Gerekçeleri şunlardı: Göksel Arsoy üzerinde üniforma varken Leyla Sayar'ı öpüyormuş; jet uçağı düştüğü için pilot olmak isteyen gençlerin hevesi kırılabilirmiş; bazı subaylar bir subaya yakışmayacak şekilde argo konuşuyorlarmış, vs vs ... 

Filmin işlemlerinin yapıldığı stüdyoda, Göksel haber verdi, Hava Kuvvetleri Komutanı İrfan Tansel ve diğer komutanlar eşleriyle beraber geldiler ve stüdyoda özel olarak seyrettiler, filmi çok beğendiler. İrfan Tansel, "Bu filmi yasaklayanlar benim armama karşı çıkmışlardır" dedi. İki gün sonra iki albay, sansür kuruluna gitti ve tabii, filmin kılına dokunulmadan gösterime girdi. “Şengün Kılıç Hristidis, “Sinemada Ulusal Tavır”

SUSUZ YAZ (1963)

Yönetmen: Metin Erksan
Senaryo : Metin Erksan, İsmet Soydan,
Kemal İnci (Necati Cumalı'nın aynı isimli hikayesinden)
Görüntü Yönetmeni : Ali Uğur
Müzik: Manos Hadjidakis, Ahmet Yamaç, Fecri Ebcioğlu
Yapım : Erksan Film/Metin Erksan - Doğan Film/Ulvi Doğan Hitit Film

Kurgu: Turgut İnangiray, Stuart Gellman, Yönetmen Yardımcısı: Kemal İnci, Kamera Asistanı: Kaya Ererez, Hüseyin Karındoyuran, Ses Kayıt: Yorgo İlyadis,

Oyuncular: Hülya Koçyiğit (Bahar), Ulvi Doğan (Hasan), Erol Taş (Kocabaş Osman), Hakkı Haktan (Veli Sarı), Yavuz Yalınkılıç, Zeki Tüney (Köylü), Alaattin Altıok, Niyzazi Er (Ağır Ceza Üyersi), Erecan Yazgan (Mahkum),

 Sansür kurulunun tümüyle reddetmiş olduğu “Susuz Yaz”ın yurt içinde gösterimine izin verilmiş, ancak Berlin Film Festivali’ne katılması gündeme geldiğinde ise, İçişleri Bakanı Selçuk Subaşı başkanlığındaki Turizm Tanıtma ve İçişleri Bakanlığı temsilcilerinden oluşan “Özel İnceleme Kurulu” Film Türkiye’yi temsil etmek niteliğinden yoksun” gerekçesiyle yasaklanmıştı. Ancak film devlet denetimi dışında festivale katılıp Altın Ayı ödülü aldığında ise Turizm ve Tanıtma Bakanı Ali İhsan Göğüş tarafından ödüllendirilmiştir. “Artun Yeres, “Sakıncalı 100 film””

ÖDÜL:

 Berlin Film Festivali (1964)
► “Altın Ayı” Büyük Ödülü

 Sinema Ekspres Dergisinin Yazarları ara-sında (1964)
► Yılın en iyi 5 filmi arasında yer aldı
► Hülya Koçyiğit “Yılın Kadın Oyuncusu

Konu: Urla’nın Bademler köyünün kuzeyinde, Ovacık’tan İzmir-Seferihisar şosesine kadar, hafif dalgalarla uzanan toprakları sulayan üç dereden ikisi, yaz ayları gelince kurur, kalın kumlu, çakıllı yataklarıyla kuraklıktan gün günden yanan, kavrulan ovanınyüzüne atılmış iki eski ustura izi gibi kalır. Artık o yörede, ilk güz yağmurları düşünceye kadar, akan tek su sesi işitilir. 

Tekebaşı’nda, Kocabaş’ların küçük zeytinliğinin eteğinden kaynayan pazu kalınlığında bir su damarı, bir kulaç çapındaki yatağında, önce hızla kabarır, taşar sonra yer yer aralıkları harçla sıvalı taş döşeme bir oluktan, beş altı yüz adım aşağılarda kalan bir havuza doğru akmaya başlar.

Suyun geçtiği topraklar, küçük ekiciler arasında bölüşülmüştür. Kocabaş’ların zeytinliğinin alt başında gene Kocabaş’ların sekiz dönümlük sebze bahçesi vardır. Su, zeytinlikten bu sebze bahçesine girer, komşu iki bahçenin sınırları boyunca ilerler, oradan havuza dökülür. Bu havuz o çevrenin can noktasıdır. …
Suyu zamansız bahçelerine çeviren komşu-lar arasında sık sık ağız dalaşları çıkar. Fakat bütün bu patırtılar, havada ilk yağmur belirtilerinin görünmesiyle unutulur gider.

Daha doğrusu bir vakitler unutulur giderdi. Suyun sahibini sorup araştırmak, suya sahip çıkmak, o çevrede kimsenin aklından geçmezdi. Ama 1947 yazında Kocabaş’lar, kendi bahçelerine yeni bir havuz yaptırdılar. Suyu, yatağından kendi havuzlarına çevir-diler. O geceden sonra olanlar unutulmadı.Hasan Kocabaş, Günün başlangıcından akşamın alacakaranlığına kadar üçü, yani o, kardeşi, Bahar, damın çevresinde birlikte çalışırlardı. Akşam yemeğinden sonra, Osman ile Bahar’ın davranışlarında bir telaş başlardı. İkisi, ne kadar ellerinden gelirse o kadar çabuk, bölmelerine çekilirler, kapılarını kapamaları ile birlikte, içerden onun uykusunu kaçıran solumaları duyulmaya başlardı.
O gece, bitişik bölmede, Osman’la Bahar’ın solumaları kesildi. İkisinin yorgun, uykuya daldıklarını belli eden düzgün soluk alışları duyulmaya başladı. Hasan Kocabaş, dışarıya kulak verdi. Su, yeni yaptırdıkları havuzu dolduruyordu…

Su onun toprağından çıkıyor. Kendi toprağından çıkan suyu sebil edecek kadar zengin değildi ya! O, aşılarını, fidanlarını sular, artarsa suyu aşağıdaki havuza salar!.. Veli ile öbürleri, bahçe yetiştirmek istiyorlarsa, kuyu kazsınlar, dolap kursunlar; bahçelerinin çaresine baksınlar…
O gece, havuzun alt başında kalan ilk bahçenin sahibi Veli Sarı, bahçesinin orta-sındaki çardağında, yatağına girince, dışarıda yıllardır alışık olduğu bir sesin yokluğunun ayrımına vardı. Havuzun suyu akmıyordu. Yatağının içinde bir süre dışarıya kulak verdi, bekledi, su sesi kesilmişti. Ağustos böceklerinin, çekirgelerin, kurbağaların. Fakat o beklediği ses, Kocabaş’ların bahçesinden gelen, oluktan, önce havuzun yalağına, sonra havuza dökülen suyun çıkardığı, her gece uykularını rahatlatan, o altın ses, başlamıyordu!

Veli Sarı’nın bütün uykusu dağıldı. Çardağın, açık kapısından, aralıklardan sızan gecenin aydınlığında, yanı başında yatan karısına bakacak oldu, karısının da gözleri açıktı. Gün daha yeni doğuyordu. Hava şimdiden sıcaktı. Havuzun başında komşusu Hüseyin Şengül’ü gördü. Adam üzgün yüzünü havuzun suyuna eğmişti. Veli’yle keyifsiz selâmlaştılar.Veli, havuzun suyuna baktı. Bir karış ya vardı, ya yoktu. Bu sabah bahçelerini sulayamayacaklar demekti bu! Akşama kadar havuzun dolmasını bekleyeceklerdi. Birkaç dakika konuşmadılar. Havuzun suyuna bak-tılar, başlarını sudan kaldırıp bahçelerine baktılar. Tekrar suya, tekrar bahçelerine baktılar. Karşıdan Ethem ile Musa’nın yak-laştığını gördüler.

Susuzluk, doğudaki dağların eteklerinden iniyor, şoseyi geçtikten sonra bahçelerinin sınırlarına kadar gelip dayanıyordu. İkisi de gördüler ki, havuzun suyu set çekmese, kuraklık bahçelerini ezip geçecekti.
Ethem ile Musa geldiler. Havuzun suyuna baktılar, öncekileri keyifsiz keyifsiz selamladılar.

Muhtar; Hasan Kocabaş’a suyu kendi havuzuna çevirmekle haksızlık ettiğini, salmasını söyledi. Hasan suyun tapulu malı olduğunu, kendi bahçesi içinden çıktığını anlattı. Muhtar bu açıklamayı kabul etmek istemedi. Aşağı yukarı önceki tartışmada Veli’nin dediklerini tekrarladı. Hasan, dediğinden dönmedi. Muhtara bu ise karışamayacağını, bu ise karışmanın görevi olmadığını söyledi. Muhtar daha da ısrar edince, “Ortada muhtarın, bekçinin karışacağı ne var?” dedi. “Bizim hayvanlarımız başkasının malına girip zarar mı verdi? Biz başkalarının bahçesine girip malını mı çaldık? Bu ise hâkim karışır. Su benim malım. Hakları varsa mahkemeye gitsinler.”

Ertesi sabah Veli, yanında arkadaşlarıyla Urla’ya indi. İşi bir dava vekiline açtılar. Dava vekilinin kırk yıla yaklaşan bir meslek hayatı vardı. Hiçbir davaya olur ya da olmaz diyemiyordu artık. Kanunlar, yüksek mahkemelerin kararları ne yolda olursa olsun, deneyleri her davada mahkemeden çıkacak kararı önceden kimsenin kestiremeyeceğine inandırmıştı kendisini. 


Veli ile arkadaşlarının anlattıklarını dinledi. Köylülerin mantığına uygun konuşmayı doğru buldu. Anlatılanlara hak verdi. Biliyordu ki, ortada kaçınılmaz bir dava konusuvardı. Kendisi “olmaz, kazanamazsınız” diyecek olsa, Veli ile arkadaştan başka bir dava vekilinin kapısını çalacaklar, mutlaka bu davayı açacaklardı. Onlar için bu davada tek hak ölçüsü vardı: Suya olan ihtiyaçları! Kocabaş’ların suya ne kadar ihtiyaçları varsa onların da suya o kadar ihtiyaçları vardı. Sonunda bu dava kaybedilecek bile olsa, köylüler haklı olduklarına inanmaktan vazgeçmeyecekler, kabahati hakime ya da başka bir sebebe yükleyeceklerdi. Pazarlık ettiler. Veli ile arkadaşları dava vekiline ortaklaşa elli lira ödeyebildiler. “Hele şu is halledilsin” bu iyiliğin altında kalmayacaklarını söylediler. Ağustos ortasına doğru, bir gün Hasan Kocabaş, Osman’ı köye bakkaldan öteberi almaya gönderdi. Osman, büyük havuzun üst başından geçen yoldan köye doğru ilerlediği sırada, oralarda dolaşan sığırtmaç çocukları gördü. Çocuklardan biri yerden bir taş aldı. Yayılan hayvanlara fırlatıyormuş gibi, Osman’a doğru savurdu. Taş, Osman’ın başı üstünden geçip iki üç adım ötesine düştü. Hemen onun arkasından atılan ikinci bir taş, Osman’ın yanından geçip bir erguvan kümesinin dallarını sarstı.

Osman duraladı, çocuklara doğru baktı, sonra bir şey demeden yoluna devam etti. Çocukların Osman’a sataşmaları bu kadarla kaldı. Bu küçük olay gösteriyordu ki, komşularıyla aralarında başlayan husumet çocuklara kadar yayılmıştı. Ovada kış yaz, gündüzleri büyük havuza akan suyun sesi artık duyulmuyordu. Komşularının husumeti, bu sesin yokluğunun yarattığı boşluk içinde pusuya sinmiş, gittikçe büyüyerek öç alacağı günü bekliyordu. Karşıdan gözüne çarpan komşuların bahçelerinin görünüşü berbattı.
Köye yaklaştığı sırada, köyden dönen Musa Öztürk’le karşılaştı. Osman sıkıldı. Çaresi olsa Musa ile göz göze gelmemek için yolunu değiştirecekti. Musa yanından kendisini selamlamadan geçti. Köyde kimi görsekendisine soğuk davranıyor gibi geldi. Alış veriş ettiği bakkal:

- Ülen Osman, dedi, konu komşu aranızda anlaşsanız olmaz mıydı? Böyle mahkemelere gidecek ne vardı?

Bakkala ne karşılık vereceğini bilemedi Mahkemeye giden, suyu bırakmak istemiyen kendisi değildi. Düşmanlarının önünde ağabeyini yalnız bırakmak, tek başına kendisini temize çıkarmak da istemiyordu. Kızara bozara:
- Mahkemeye giden onlar oldu, diyebildi.

Dönüşte, kimse ile karşılaşmadan havuzun üst başına gedebilmek için adımlarını hızlandırdı. Ama o daha bahçelerin hizasına gelmeden Etmem Ölmez’in anası, çardağından fırladı, bağıra çağıra üstüne gelmeye başladı.

-Ulan Osman, sizde hiç vicdan, hiç hicap kalmadı mı? Bak, su bahçeleri ne hale getirdiğinizi bir gör! Komşuluk hakkı nedirOsman, başı önünde, bakmadan, karşılık vermeden kadının önünden geçti. Ardından onun ilenmeler yağdırarak bağırdığını, söylendiğini duydu. Dama dönünce, elindeki tuzu, pirinci karısına verdi. Ağabeyi damdan iki yüz adim ötede, cebelde çalışıyordu. Bahçelerine, asılıklara baktı. Fidanları, sebzeleri hep yeşilinden gülüyor, havuzları şarki söylüyordu. Az ötede duran arık çapasını kaptı. Su yolunu aşağıya giden oluğa bağladı. Havuzun ağzını kapayan dayağı kavrayıp yukarı kaldırdı. Kaynaktan gelen suyu da oluğa çevirdi...

Az sonra suyun kış aylarındaki hızıyla aşağıdaki havuza vardığı duyuldu. Sığırtmaç çocuklar, “Su! Su!” diye bağrıştılar. Ellerindeki değnekleri savura, sıçrayıp bağrışarak havuza doğru koşuştular. Bahçelerindeki çardaklarda kim varsa kopup, geldi, havuzun basında toplandı. Kalabalık, kısa bir süre şaşkın şaşkın, oluktan havuza akan suyu seyretti. Birkaç dakika sonra suyun hızı hafifledi, gittikçe hafiflediYukarıda, Osman’ın açtığı havuz boşalınca, su kaynaktan çıktığı gücüyle akmaya başladı, parmak kalınlığına indi.

Havuzun basında toplananlar aralarında bakıştılar. Birbirlerine söylemeseler de hepsinin aklından geçen düşünce birdi: “Bu kadar mi? Bu kadarı önce kime?”
Havuza dolan suyun yüksekliği bir karisi asmıyordu. Onu da, havuzun kuruyan çamuru emecekti. Kalabalığın şaşkınlığı çabuk geçti. Kısa bir an akıllarından geçen düşünce dağıldı. Suyun hızına bakarak kimsenin Kocabaş’lara hak vermeye niyeti yoktu. Aralarında Hasan’ın kötülüğü, Osman’ın iyiliği üstüne bir iki konuşma geçti. Derken, o parmak kalınlığında suyun da. yukardan kesildiğini gördüler.

Osman’ın köyden döndüğünü, damın yanında dolaştığını karsıdan gören Hasan, isini bıraktı. Osman söyle böyle beş dakikadır ortada yoktu. Ne yapıyordu? Kendisi cebelde ter dökerken, o karısıyla belki de dama kapanmıştı yine! Geceleri neyse ama, issu kaynaktan çıktığı gücüyle akmaya başladı, parmak kalınlığına indi.

Havuzun basında toplananlar aralarında bakıştılar. Birbirlerine söylemeseler de hepsinin aklından geçen düşünce birdi: “Bu kadar mi? Bu kadarı önce kime?”
Havuza dolan suyun yüksekliği bir karisi asmıyordu. Onu da, havuzun kuruyan çamuru emecekti. Kalabalığın şaşkınlığı çabuk geçti. Kısa bir an akıllarından geçen düşünce dağıldı. Suyun hızına bakarak kimsenin Kocabaş’lara hak vermeye niyeti yoktu. Aralarında Hasan’ın kötülüğü, Osman’ın iyiliği üstüne bir iki konuşma geçti. Derken, o parmak kalınlığında suyun da. yukardan kesil-diğini gördüler.

Osman’ın köyden döndüğünü, damın yanında dolaştığını karsıdan gören Hasan, isini bıraktı. Osman söyle böyle beş dakikadır ortada yoktu. Ne yapıyordu? Kendisi cebelde ter dökerken, o karısıyla belki de dama kapanmıştı yine! Geceleri neyse ama, is zamanı... Kıskançlığını yenemeyerek dama doğru ilerledi.
Osman’ı elinde çapa, damın önünde dikilir gördü. Küçük havuzları bostu. Bu kadarı da öfkesini boşaltmasına yetti:

- Ne yaptın?
Osman oralı olmadı: - Varsın bir günlük de onlar bahçelerini sulasın...
- Nasıl? Sen bana sormadan bu isi nasıl yaparsın? Su değil, ben onlara günahımı vermem! Bu kadar vekil, mahkeme masrafı ödedim. Ben neciyim burada? Eşek bası mi?

Osman alttan aldı, ağabeyini yumuşatmak istedi. Komşularını düşman etmektense, yağmurlar gelinceye kadar, gün aşırı suyu aşağıya salmalarının daha hayırlı olacağını anlatmaya çalıştı. Bahar, az ötede, söze karışmadan tartışmalarını dinliyordu.

Hasan köpürdükçe köpürdü. Bağırıyor, çağırıyor, farkında olmadan bu bahaneile karisinin önünde kendisinin kardeşine üstünlüğünü açıklamak istiyordu:

 - Sen kimsin bana sormadan suyu aşağıya salacak? Sen bana akil verecek kadar oldun mu? Küçük gibi küçüklüğünü bil! Komşular düşman olurlarsa bana olsunlar! Sen isine bak, o kadar. Sen, ben ne dersem onu yap! Ötesine karışma! Ağzımı açtırıp kötü kötü söyletme beni...

Arık çapasını kardeşinin elinden kaptı. Suyu aşağıya giden oluğa bağlayan arığı bozdu. Kaynaktan çıkan suyu da kendi havuzlarına çevirdi. Bu aşırı öfke, Osman’ın sabrını taşıracak duruma geldi. Ağabeyi hâlâ söyleniyordu. Gürültüyü duyan çocuklar, tarlalarının alt basında birikmişti. Bu bahçe, bu asılıklarda ağabeyi kadar onun da hakki vardı. Karisi-nin önünde azarlanmak gittikçe onuruna dokunmaya başladı.

Hasan, havuzun basında doğrulmuş, bu kez çocuklara çıkışıyordu:
- Koşun, analarınıza, babalarınıza selâm söyleyin! Burada Osman’ın değil, benim sözüm geçer! Suya ihtiyaçları varsa Osman’a değil, gelip bana yalvarsınlar...

Ağabeyine doğru yürüdü. Bahar, kendisini önlemek istedi:
- Bırak, deliyle uğraşma!
Bir el hareketiyle Bahar’dan kurtuldu:
- Ağa, dedi, benden su isteyen olmadı! Suyu ben istedim, ben saldım. Önüne gele-ne sataşıp durma!.
.
Hasan bu karşılığı beklemiyordu. Durakladı:gözü pek, atılgan olurdu. kardeşinin onurunu az önce nasıl bile yaralamak yolunu tutmuşsa, simdi de bile bile okşamak yolu-nu tuttu. Önce, bahçelerinin alt basında toplanan çocuklara doğru yürüdü:

- Ne dikiliyorsunuz orada be?.. Canına yandığımın veletleri, karsınızda seyir mi var?
Çocukları uzaklaştıracak kadar zaman kazandıktan sonra geri döndü. aralarında hiçbir kötü söz geçmemiş gibi Osman’a:

- Ben senin ağanım, dedi, benim sözüm seni incitmesin! Benim tecrübem elbette ki senden fazla! Böyle öfkelendiysem senin benim menfaatimiz için...
Havuzun alt basında toplanan kalabalık, Kocabaş ‘ladin kavgasını çocukların getirdiği haberden öğrendiler. Suyu beklemekten ümitlerini kesince dağılmaya başladılar. Ehem’in anası, çocukların anlattıklarını duydukça öfkelendi. Kadın, basları önünde, tarlalarına doğru ilerleyen erkeklerin önüne geçti:

- Siz de erkek olacaksınız sözüm ona! Bu is erkek isi! O bodurun yanına bunu bıraktıktan sonra yazık sizin erkekliğinize! Çoluk çocuğunuzun nafakasını korumasını bilsenize!..

Erkekler aralarında konuştular. Veli Sari:- Onun da sırası var... dedi, sustu.
Ağustosun ikinci yarısı, Veli ile komşuları için, mihnet öfke günleri oldu. Bahçelerindeki sebzeler, saplarina varıncaya kadar kurudu. Başka zaman bir tavuk girse koşup kovaladıkları bahçelerinde, simdi bası bos bıraktıkları sağmalları, binekleri dolaşıyorduHavuzun çevresindeki narlar, susuzluktan çatlayıp yarıldı. Hayıtların nemi çekildi. Dereye inen küçük ördek sürüleri, bos yere uzun süre su arandıktan sonra, derenin üstünü örten yabanıl sarmaşık kümelerinin gölgelerine sığınıyor, günesin hızı geçinceyse kadar gölgeliklerde kalıyordu.

Veli, bahçesini karsısında yanar kavrulur gördükçe daha az konuşur oldu. Sabahtan aksama, ağzı dili kenetli, bir ağacın dibinde düşünüyor, düşünüyor, geceleri kolay kolay gözüne uyku girmiyordu.
Hasan Kocabaş, bütün bir yıllık emeğini kurutuyordu. Sofrasının bereketini kurutuyordu.

Çoluk çocuğu ile belleri üstüne eğilip yetiştirdikleri, emek verdikleri ne varsa kurutuyordu. Hasan Kocabaş’ın ona ettiğini, o da Hasan Kocabaş’a edecekti. sırası gelsin, Kocabaş’ların hâlâ bahar ortasındaymış gibi yeşil duran bahçesini kurutacaktı!

Hüseyin’le, Musa’yla, Ehem’le bir araya geldiklerinde, onları da basları önünde düşünceli görüyordu. Her biri, karsılaştıkça, üzgün, keyifsiz, gözünün içine bakıyor, ne diyeceğini bekliyor, sonra, bir şey demeden susuyorlardı.

Eylül ortalarında ovaya ilk yağmur düştü. Hafta gedmeden ikinci yağmur düştü. Kuraklık sözleri unutuldu. Yeniden çiftler koşuldu. Nadaslar hazırlandı.
Veli ile arkadaşları, bahçelerinin ortasındaki çardaklarından, derenin alt basında, birbirine komşu damlarına tasındılar. artık geceleri yataklarında gök gürültüleri işitiyorlardı. Dereler su tutmaya başlamıştı. Yanından geçenler büyük havuzu her zaman dolu görüyordu.

Güz ayları boyunca, bu anlaşmazlık unutulmuş gibiydi. Ocak baslarında bir sabah, Veli Sari, gün dogmadan eşeğine binmiş, oduna gidiyordu. Çiftesi omuzundaydı. Zağar kırması dişi köpeği eşeğinin arkası
- Sen ne demek istiyorsun? Büyüğüne karsı mi geliyorsun?
- Büyük gibi büyüklüğünü bil! Sen büyüksen ben de küçük değilim! Evli barklı adamım! Karimin önünde ettiğin lâfı kulağın duysun...

- Ben sana ne dedim ki?
- Ne dedinse dedin, artık sesini kes!
Kardeşi kendisinden güçlü kuvvetliydi. Huyuna gidildiği zaman yumuşak baslı, alçak-gönüllü olduğu ölçüde, kızdığı zaman dasıra geliyordu. Veli, Kocabaş’ların bahçesinin yanından geçtiği sırada, Kocabaş’ların gündüz bağlayıp gece başıboş bıraktıkları iri çoban köpeği, üç beş sıçrayışta bahçeden yola çıktı, zağarın kuyruğuna takıldı.

Veli, Kocabaş’ların damına doğru baktı. Görünürlerde kimse yoktu. Daha uyuyor olmalıydılar. Hemen verdiği bir kararla topuklarını hayvanin karnına indirdi, zağarını çağırdı. Hayvan, yürüyüşünü hızlandırdı.
Kocabaş’ların köpeği ile oynaşmaya başlayan zağar, sahibinin çağırdığını duyunca koştu, hayvanin peşine takıldı. Kocabaş’la-rın köpeği zağarın ardına düştü.

Böyle bir çeyrek, yirmi dakika gittiler. Tekebaşı’nin gerisine düsen boğazı dolandılar. Boğazın sonunda, Veli eşeğinden indi. Çiftesini omuzladı. Durmadan zağarına asmaya çalışan köpeğin basına nişanladı, boşalttı. Köpek, ulumaya sıra kalmadan yere yıkıldı, bir iki debelendi, cansız kaldı.

Veli, oyalanmadan hayvanına bindi. İki saat sonra, geldiği yönün tam tersinden, Bademlerdin gerilerine çıktı. Oralardan yaptığı bir yük odunla ikindiye doğru damına döndü.O gün, kuşluğa doğru, Hasan’ın, Osman’ın, Bahar’ın tarlalar, bahçeler arasında dolaştıkları, “Arap, Arap!” diye ünleyip köpeklerini aramaya çıktıkları görüldü. Karsılaştıkları kimseler, onların aramalarıyla ilgilenmiyor, onlar da kimseye Rab’i görüp görmediğini soramıyorlardı. O günün aksamına kadar, Kocabaş’lar köpeklerini aramadık yer bırakmadılar. Tekebaşı’ndan, kuzeyde Ayran dere’ye, batıda Seferihisar şosesine kadar, bütün damların çevrelerine dolandılar, geri döndüler, yine aşağılara yayıldılar, fayda etmedi.

O gün, bütün ova öğrendi ki, Kocabaş’ların bahçesinin bekçisi, bahçelerine kimseyi yaklaştırmayan o ünlü çoban köpeği kaybolmuştu. Ertesi gün öğleden sonra, Tekebaşı’ndaki cebelin gerisinde, havalarda kuzgunların dolaştığını gören Hasan, Arabi’n izini buldu. Sırtlanlar, kuzgunlar Arabi’n leşini didik didik etmişti.

Haber duyuldu. Ovanın, Arabi’n gücüne hayran çocuklar, aralarında, hayvanin kurt, sırtlan sürüleriyle boğuştuğunu, kurtları, sırtlanları ta öldüğü yere kadar kovaladığını, oralarda kıstırılıp boğazlandığını konuştular. Ama büyükler bu yoruma inanmadı.

Daha leşini bulamadan, köpeğini düşmanlarının öldürdüğü Hasan Kocabaş’ın içine doğdu. leşini bulduğu zaman, hayvanin kafa kemiklerinin paramparça olduğunu gördü. Bu işaret Hasan Kocabaş’a yetti. Düşmanları damına yaklaşıp öç almak istiyorlardı. köpeğini ortadan sırada, döndü, damın diş kapısı ardında duran griyi kavradı. Grenin fişeklerini çıkın ettiği mendili kaptı, dışarı fırladı. Griyi karaltılara doğru boşalttı. Silâh sesi, tepelere çarptı. Vuramamıştı.

Karaltıların sindiğini gördü. Daha aşağıya nisan alarak ikinci bir el ateş etti. Karanlıktan, damlarına doğru çevrilen bir çifte pat-ladı. Patlama, damın duvarında tok bir ses çıkardı. Duvardan bir parça sıva koptu, yere düştü. Osman, pantolonunu ayağına çeker çekmez, kendisine kalan çifte ile fişekliğini kaptı, ağasının yanına koştu. Karaltılar, eğilerek asılıkların gerisine doğru kaçıyordu.

 Susuz Yaz her bakımdan Türk sineması tarihi açısından bir kilometre taşıdır. Bir yanıyla öğretici bir tarafı vardır. Ulusalla evrenselin ne ölçüde içiçe geçebileceğinin en önemli göstergesidir. Ayrıca Türk sinemasının sanatsal anlamda dünya ölçeğinde girişim yapma cesaretinin öncüsü olmuştur. Türk sinemasına bir güven sağlamıştır. Özellikle konusu açısından da üzerinde durmak gerek-mektedir.

Susuz Yaz'ın anlattığı konu evrensel bir sorundur. Suda mülkiyet konusu üzerinde odaklaşmıştır. Suda mülkiyetin kamunun olması gerektiğine dair bir yönetmenin yaklaşımının açımlanması amaçlanmıştır. Bunun yannda Habil / Kabil kavgası kadar eski ve genel bir konuyu evrensel boyutları çerçeve-sinde ve orijinal bir tarzda işlemek sözkonusudur. Bu nedenle de Türkiye coğrafyası ve Türk kültürü dışında da ciddiye alınıp ilgiyle seyredilebilecek bir filmdir. Susuz Yaz 1964 yılında Berlin Film Festivali'nde Büyük Ödül'ü aldı.

Bu Türk sinemasının uluslararası alanda kazandığı ilk büyük ödüldür
Yurtdışında ödül almasının sinemasal açıdan tam tekmil bütün şartları vardır. Türk sinemasında bu ölçüde evrensel özellikleri belirgin bir başka film yoktur.
Filmin bu evrensel özelliği yanında ulusal renk de bütünüyle bulunmaktadır. Ulusal rengin varlığı filmin evrensel boyutlarıyla anlatılmasının başarılmasında da büyük katkı sağlamıştır. Filmin bütününe Türkiye resminin başarılı bir biçimde sinmesi iki kardeş arasındaki kavganın yerli renkler çerçevesinde resmedilmesinin de bariz bir göstergesidir. Belki de daha Türkiye'de düşünce olarak yaygınlaşmadan ulusaldan evrensele yönelmenin, ulusal olmadan evrensel olunamaz anlayışının en öğretici bir şekilde ifadelendirilmesi söz konusudur. Zaten Sevmek Zamanı filminden bahsederken de Metin Erksan konunun sadece doğu masal geleneğinde olmadığını, batı masal geleneğinde de bulunduğunu söylemektedir. Daha çok doğu masal geleneğinde olduğunu belirtmesine rağmen temelde ev-rensel bir temayı anlattığını ima ettirmektedir.



 Türkiye'deki etkileri ve filme yönelik tepki-er açısından Susuz Yaz sadece sinemasal bir olay değil aynı zamanda sosyolojik bir olaydır. (Kurtuluş Kayalı)

 Bademler ve Erol Taş… Hülya Koçyiğit’le beraber filmin kahramanları. 300 kişilik tiyatrosu olan bir köy. Muhtar Halil Oral ve köyden birçok kişinin filmde rolü var. İlk gösterim de burada oluyor. ‘Otobüs Yolcuları’ndaki (1961) Nevin için önce Tijen Par’ın düşünülmesi gibi Bahar için başlangıçta Türkan Şoray’a öneri yapılmış…

 ‘Toprak-su’ ve ‘insan-cinsellik’; Gereksinim iyi kötü karşılandığında sorun yok gibi ama eksiklik şiddeti ortaya çıkartıyor. İkinci çevrimde (1973) belki Hamiyet Yankı, İrfan Atasoy’un eşi olduğu için veya belki dünya daha pa-ragöz olmaya başladığı için cinsellik önemsizleşmiş. Bu kez ağabey’in en büyük amacı ‘tüm köyün sahibi olmak’… Necati Cumalı, avukatlık yıllarındaki gerçek bir olaydan kaleme aldığı bu öykünün başrol/yapımcı ile yönetmen arasındaki arkadaşlığı bitireceğini düşünebilir miydi? Çok çarpıcı bir sahnede Osman, Bahar’ı düşleyerek korkulukla konuşuyor; “Güzel Bahar acı bana. Senin için yandığımı görmüyor musun? Bu böyle gitmez kınalı keklik. Malım, suyum, evim-barkım, tarlalarım hep senin olsun. Yeter ki sen bir yol ‘he’ deyiver..(Korkuluğu öperek) Yumuşacık ellerini sıcak sudan soğuk suya sokturmam. Kumrular gibi bakarım sana. Kuş sütüyle beslerim seni. ‘He’ değil mi Bahar? ‘He’ diyorsun değil mi?” Ama bu sözler sanki suya yazılmış yazı gibi.

Amacına ulaştıktan sonra yaptığı ilk iş; Ayağını yıkatmak. Ses tonu da önceki konuşmalarından çok farklı; “İyi yıka kız. Öyle angaryadan iş yapma bana. Cenabı Mevlam kadın kısmını erkeğin bir küçük kemiğinden yaratmış derler.” İkinci çevrimdeki kadar olmasa da ağabey ‘işini biliyor’. Bahar’ın (Nezihe Becerikli’nin sesiyle konuşan) annesi evlilik için “Mahsulden sonra”diyormuş. Oysa Osman’a kendi tarlalarında hem de bedavaya çalışacak insan gerekli. Kardeşine akıl verir; “Hem nişan tak hem başlık ver hem de mahsulden sonraya kadar bekle. Bu iş olmaz aslanım. Anası kızın posasını çıkardıktan sonra bize verecek. Verdiğimiz başlık da cabası..Çare var. Hem de bir güzel var. Bahar’ı kaçır.”… Hasan suyu köylülerle bölüşmekten yana. Ama ‘toprak işleyenin su kullananın’ diye gürleyen başbakanların bile sonradan tırstığı bir dünyada o ne yapsın… Hasan ve Bahar ayna tutarak işaretleşiyorlar. Osman, hep olduğu gibi, çok incelikli; “Senin yavuklu gene kuyruk sallamaya başladı.” İkinci çevrimde koyunların boynuna asılan çıngırağı kullanıyorlar… Mahkeme sahnesinde Talia Salta, Bahar’ın arkasında ve 2-3 saniye görünüyor. Bu kadar kısa sürede nasıl bu denli etkili olabiliyor… Öyküdeki ağabeyin okuma yazması yok. Kardeşinin mektuplarını komşuları Tahtacı Safi’nin oğluna okutuyor. Bahar, Hasan’dan haber diye telgraf direğine sarılmıştı… Kitapta yok ama Osman’la ilk yakınlaşması ayağını bir yılan ısırınca olur. Kayınbiraderi büyük bir iştahla zehri emip tükürür… Niğde Hapishanesindeki Hasan, ne yapsın, ‘Karnaval’ adlı erotik dergideki resimlere bakıyor… Hükümet, filmin 13. Berlin Film Festivaline katılmasını ‘rejisörün ideolojisinden duyulan endişe’ nedeniyle istememiş. Ama ödülden sonra bunlar unutulur. Turizm ve Tanıtma Bakanı sanatçılara ve Yönetmene ödül veriyor.

 ►Metin Erksan, Mülkiyet meselesiyle çok yakından ilgilenen Metin Erksan filmin önemi konusunda şunları söylemektedir:

O sıralarda cari kanun vardı. 'Türkiye'de göller, karasuları ve akarsular kamunun, yalnız kaynaklar kimin tapulu arazisinden çıkıyorsa onun malı' diye. Bazı şeyler görüyordum. Bir toprağın etrafını çitle çevirip 'Bu benimdir' diyebiliyorsunuz ama, suya sahip olamıyorsunuz. Filme şöyle başlamak ister-dim, tutun ki avucunuza toprak aldınız.

 O toprağı gücünüz yettiği sürece avucunuzla tutabilirsiniz ama, avucunuza su aldığınız vakit aynı şeyi yapamazsınız. Su parmaklarınızı istediğiniz kadar sıkın, akıp gidecektir. Kaynaktan çıkan bir su. Kaynak devamlı kaynıyor. Nasıl sahip olabilirsiniz buna? Mülk sahibi baraj da yapsa gene tutamaz suyu. Su muhakkak bir yere gidecek. Suyun, mülkiyet sınırlarını tanımayan bu öğesi beni çok ilgilendirdi. Ben o tarihte bir başka hikâye üzerinde düşünüyordum. Onu bıraktım, tuttum Necati Cumalı'nın bir hikayesini aldım. "Susuz Yaz"ı çektik, film bitti. Ne zaman? 1964 yılında. 1969 yılında hükümet bir kanun çıkardı, bu da es geçilmiştir. 'Türkiye'de kimin tapulu mülkünden kaynak çıkıyorsa o kamunundur' dendi. Ancak devlet arazi sahibine ilk kullanma hakkı tanıdı. Peki benim 'Susuz Yaz'ın mülkiyet sisteminin içinde aşamalar gösteren, bu büyük kanunun çıkmasına hiç mi etkisi olmadı? Burası üzerinde hiç durmadılar. O kanun belki çıkacaktı günün birinde ancak, o tarihlerde çıktıysa buna "Susuz Yaz" ve ben neden oldum.

Metin Erksan, festivalin büyük ödülü olan "Altın Ayı"yı kazanan filminin yurtdışına kaçırılması ve ödül alması üzerine şunları söylüyor: “Filmin Berlin'e gidişi üzerine hala bir laf vardır. 'Kaçırdılar' diye. Hayır, hiç kaçırılıp götürülmedi, alakası yok. 'Susuz Yaz' Berlin'e festivalden gelen davet üzerine, son derece yasal yollardan gitti.

Berlin Film Festivali'ne ister devlet olarak, isterseniz de bağımsız olarak iştirak edersiniz. Biz götürürken devlete dedik ki; 'Acaba siz de bizimle beraber misiniz? ' O zaman filmi bir kurul seyretti, 3 kişilik bir kurul ve 'Film Türkiye'yi temsil edemez' dedi. O kurulun adamları da dehşet adamlar oldular sonra. Bir tanesi yaman sinemacı oldu. Müthiş... filmler yaptı. 'Peki o zaman, biz de kendimiz götürürüz' dedik ve götürdük. Bildiğiniz gibi 'Susuz Yaz' Berlin'de büyük armağanı aldı. O sıra büyük bir çatışma ve yarışma vardı Berlin'de. En hızlı zamanlarıydı. Bilhassa Amerikan ve Fransız sineması fazla zorluyorlardı.Berlin Film Festivali, ödülü veriş gerekçesini, "Dünyanın en eski konularından birini çağ-daş bir düşünce ve çarpıcı bir anlatımla veriyor" diyerek tanımlar. jüri, "Susuz Yaz"ın mülkiyetle ilgili bölümüne, kadın tutkusuna bakmaz bile. Onlar filmi, başka bir bakış açısıyla değerlendirirler. Filmi, dünyanın en eski hikayesi olarak bilinen Adem ile Havva'nın büyük ve küçük oğulları Habil ile Kabil hikayesinin çağdaş bir versiyonu olarak tanımlarlar. Bu filmde de Habil ve Kabil hikâyesinde olduğu gibi iki kardeş ve bir de kız var. Habil ve Kabil'de kadın kız kardeşleri, burada ise kardeşlerden birinin karısı. jüri, "Muhteva çok eski, yorum çok yeni" derken, böylesi eski bir hikayeyi çağdaş bir düşünce içinde vermesi nedeniyle yönetmeni ödüllendirir. jüri üyeleri de hiç kuşkusuz, ne kadar batılı olurlarsa olsunlar, kardeşiyle yatan bir kadının hiçbir toplum içinde rağbet göremeyeceği düşüncesindedir. Dünyanın her yerinde ister batıda, ister doğuda olsun kardeşiyle yatan bir kadını hiçbir erkek hoş göremez. Kadın her ne kadar masum olsa bile, kamu ahlakı buna karşı çıkar. İşte "Susuz Yaz"ın çağdaşlığı buradan geliyor. Metin Erksan, 18 Şubat 1994 tarihinde Cumhuriyet gazetesinde, o yıl yapılan Uluslararası Berlin Film Festivali'ne ilişkin çıkan bir yazıyla ilgili olarak aynı gazetede bir açıklama yazısı yapma gereği duyar ve bu yazıda "Susuz Yaz"ın kendi adı verilmeden anılmasını yanlış bulduğunu; film isimlerinin yalın ve tekil olarak yazılmasının sinema bilim kural-larına, sinema yazını ilkelerine ve sinema yazısı törelerine aykırı bir davranış olduğunu söyler. Metin Erksan bu yazısında Nurullah Ataç'ın sinemanın 50. doğum yılında söylediği "Doğrusunu isterseniz insanlığı sinemadan önceki sinemadan sonraki diye ikiye ayı rab iiliriz." düşüncesinin "Susuz az'ın Türk sineması içindeki işlevi için de geçerli olduğunu, Türk sinemasının "Susuz Yaz'dan Önce" ve "Susuz Yaz'dan Sonra" diye ikiye ayırmak gerektiğini yazar:Çünkü 'Susuz Yaz', Türk sinemasının dünya görüşünü, içerik ve biçimini değiştirdi. 'Susuz Yaz'ın Türk sinemasına kattığı siyasal, top-lumsal, ekonomik, kültürel, sanatsal, sinemasal, akıl, bilgi, düşünce, yetenek, oluşum ve birikim, Türk sinemasının; akıl, bilgi, düşünce, yetenek, oluşum ve birikim yapısını değiştirdi.

"Susuz Yaz" aynı zamanda star sistemine de karşı çıkmış bir filmdir. Metin Erksan bu filminde hiç tanınmamış üç oyuncuya yer vererek o sıralar star sistemiyle veya başka bir deyimle yıldızcılık sistemiyle çalışan Türk sinemasına oldukça büyük bir farklılık getirmiştir. Gerçi yönetmen, filmin başrollerini Hülya Koçyiğit, Erol Taş ve Ulvi Doğan'a vermeden önce "Acı Hayat"ta birlikte çalıştığı Ayhan Işık ve Türkan Şoray'a bu filmi teklif ettiğini; onların "Biz köylü olmayız, köylü elbiseleri giymeyiz" gerekçesiyle teklifini kabul etmediğini söylüyor. Star sisteminin yıkılmasında kendisi kadar Ayhan Işık ve Türkan Şoray'ın da etkisi olduğunu dile getiriyor. Türkan Şoray, film Berlin'de Altın Ayı'yı aldıktan sonra, "Rejisör Metin Ersan 'Susuz Yaz'! benim oynamamı istemişti. Şimdi teklifini kabul etmediğim için üzülüyorum. Filmini festivale götüren Ulvi Doğan'! ve filmi yapanları tebrik ederim" demecini Ses Dergisi muhabirine verirken pişmanlığını dile getiriyordu. Film gösterime girdikten hemen sonra pek çok sinema yazarından olumlu eleştiriler almıştır. Utanç duymadan, başımı önüme eğmeden, ellerimi yüzüme kapamadan bir yerli film seyrettim: 'Susuz Yaz'. Sordum, başkalarında da oluyormuş, bir filmi, bir oyunu seyrederken çok bayağı, çok saçma sapan yerleri oldu mu, onları ben yapmışım da, ayıbımı görüyormuşum gibi oluyor. Hiç olmazsa gözüm görmesin diye ellerimi yüzüme kaparım. Baştan sona 'Susuz Yaz'ın hiçbir yerinde böyle olmadım.

Bu güne dek görebildiğim elliyi aşkın yerli film içinde beğendiğim üç beşten biri oldu 'Susuz Yaz''Susuz Yaz'da uygun bir üslup ve bu üslubun aynlmaz bir parçası olan bir oyun var. Star sisteminin kalıplaşmış konuları, özsüz şeritlerin film piyasamızı düzensizliğe sevketmeye devam ettikleri bir zamanda, fosilleşmiş kurallara karşı gelmekle, iyi niyetin temsilciliğini yapmakla da 'Susuz Yaz' yılın sayılı yerli yapıtları arasında özel bir yer kazanmaktadır. Birsen Altıner, “Metin Erksan Sineması” syf, 56 ”

SIRALARDAKİ HEYECANLAR (1963)

Senaryo ve Yönetmen: Aleko Sakellarios
Operatör: Aristidi Karidis Fucsh
Müzik: Manos Hadjidakis
Yapım: Birsel Film/ Nusret ve Özdemir Birsel
Türk Yunan ortak yapımı

Reji Asistanları: Saltuk Kaplangı, Sedat Demir, Zeki Dinçoy, Prodüksiyon Amirleri: Sohban Koloğlu, Gündüz Seden, Seslendiren: Rauf Tözüm, Işıklar: Aleko Plakyotis, Fahri Tekşen, Montaj-Senkron: Aristidi Karidis, Şarkı Güftelerini hazırlayan: Zeki Müren, 
(Alfa Stüdyosunda hazırlanmış, Ar Stüdyosunda seslendirilmiştir.)

Oyuncular: Orhan Günşıray, Aliki Vuyuklaki, Şaziye Moral, Sedat Demir, Rıza Tüzün, Fatma Kara, Mualla Fırat, Kenan Büke, Faik Coşkun, Haydar Karaer, Zeki Dinçoy

SEVENLER ÖLMEZ (1963)

Yönetmen: Cevat Okçugil
Senaryo: Nejat Okçugil
Operatör: Nejat Okçugil
Yapım: Yıldız Film / Cevat Okçugil

Oyuncular: Sevim Çağlayan, Yılmaz Duru, Vahi Öz, Yılmaz Gündüz

Konu: Bir aşkın öyküsü.

SAYIN BAYAN (1963)

Yönetmen: Mehmet Dinler
Senaryo Osman F. Seden
Kamera: Necati İltaç
Yapım: Kemal Film/ Osman F. Seden 

Seslendiren: Tuncer Aydınoğlu; Senkron: Arif Özalp, Tamer Oğuz, Negatif Montaj: Ali S. Berkan, Osman Bilen; Laboratuvar: Recai Karataş, Mihail Skarpedis; Işıklar: İlhan Aslım, Fikret Güryalçın, Muzaffer Durusoy; Ekip: Cemil Paskap, Rafet Ateş, İsmail Kırımlı, Kâzım Çakırman, Özer Korkmazlar, Kemal Eker; Set Amiri: Hasan Nurdan; Prodüksiyon Mümessili: Adnan İrkut, Prodüksiyon Amiri: Yüksel Tanık, (Kemal Film Platosu'nda Hazırlanmış, Acar Film Stüdyosu'nda Seslendirilmiştir).

Oyuncular: Türkan Şoray (Türkan Bayraktar), Tamer Yiğit (Doğan), Ayten Çankaya (Serpil), Gülistan Güzey (Neriman), Süleyman Turan (Orhan Kılıçoğlu), Öztürk Serengil (Tayfur), Vahi Öz, (Othello Kâzım), Yıldız Kafkas, Aziz Basmacı (Ahmet), Hulusi Kentmen (Hulusi Baba), Ahmet Turgutlu (Esnaf), Mümtaz Ener (Selahattin Bayraktar), Ayşe İleri, Refik Kansal, İsmail Cavcı, Hüseyin Güler (Komiser), İsmail Cavcı, Selahattin İçsel (Kahveci), Mustafa Dağhan ,Manav), Zeki Alpan (Doktor), Hüseyin Zan (Müşteri), Vahit Volkan (Müşteri), Adnan Mersinli), Muzaffer Yenen, Hüseyin Salıcı, Celal Ersöz, Muammer Gözalan, Yılmaz Kurt, Necip Tekçe, Nermin Özses, Talia Saltı

Konu: Neriman; “Düşünmeliydim, bu yalanların bir gün kızım tarafından öğrenileceğini düşünmeliydim… Kocam benle evlenmek istediği zaman İzmir’de fakir bir hayat sürü-yorduk. Sevdiğim gençle (Adil), kuracağımız yuvanın hayalleri içinde yaşıyorduk… Babam işsiz, hastaydı. Borç içindeydi. İşte o günlerde Selahattin beni istedi. Ümit etmeye cesaret edemediği bir hayaldi bu babam için. Bir anda bütün dertlerinden, borçlarından kurtuluyordu. Günlerce başımın etini yediler, yalvardılar… Sonunda boyun eğdim. 20 yaş fark vardı aramızda. O bile önemli olamazdı ama öylesine hissiz, ruhsuz, katı yürekliydi ki. Daha ilk günden hayatı zehir etti bana.”

“Film hayatta birbirini hiç görmemiş bir anne ile genç ve güzel bir kızın (Türkan) hikayesidir. Babası, Türkan’ı milyarder arkadaşlarından birinin oğluyla nişanlamıştı. Baba kız Karşıyaka’da bir Köşkte oturuyorlardı. Güzelliği ile dillere destan olmuştu Türkan. Ama gözü ne nişanlısını nede çevresindeki güzellikleri görüyordu. Bütün dünyası annesinden gelen mektuplarla aydınlanıyordu. Babası izin vermezdi annesini görmeye. Ana kız sadece mektuplardan tanışır, dertleşirlerdi…”

Neriman. Tam bir hanım efendi. Melek yüzlü bir kadın, kibar bir ‘Sayın Bayan’. Zorla evlendirildiği kocası ve bir yaşındaki Türkan’ı bırakarak, ne zamandır sevdiği Adil’e kaçmıştır. ” Yeni bir hayat kuracakları sırada sevdiğini bir kamyon kazasında kaybeder. Bundan sonra yılları fabrika kapıları ve çamaşırhanelerde geçer. Eski kocasının baskısı ile kızına biriyle evlendiğini yazmıştır. Mahalledeki dostları, “Kasap” Hulusi Baba, “Bakkal” Ahmet Kostarika, “Manav” Mustafa Dağhan, “Şoför” Tayfur bir apartman kapısında ona ufacık bir çiçekçi tezgâhı kuyarlar.

Her şey, iyi kötü yolunda giderken postacı Pır Pır Hamdi’nin getirdiği bir telgraf ortalığı alt üst eder; Türkan, nişanlısı Orhan ve amcasının kızı Serpil, Neriman için geliyorlar. İzmir’den gelen uçakta filmin sürpriz ile karşılaşıyoruz; Serpil’in önündeki koltukta oturan yolcu “Türkan Şoray’ın, annesi ile barışmasını” haber yapan 26 Ekim 1963 tarihli Ses Dergisini okuyor.

Sonrasında mahallelinin gayreti görülmeye değer. Neriman’ı göstermek için birbirleriyle yarışıyorlar. Kazım, üvey baba rolünü üstlenir. Doğan, özel şoförlüğünü. Tayfur, Rüştü Bey’in Köşkünü ayarlar. Sahibinin tatilde olması nedeniyle evde bekçi olarak sadece Süslü Hafize vardır. Ve sonunda ana kız buluşurlar ve mutlu sona erişirler. (Kyn: Murat Çelenligil – sinematürk Internet veri tabanı)

SABAH OLMASIN (1963)

Yönetmen: Ali Uğur
Eser:Nejat Saydam
Senaryo: Bülent Oran
Kamera: Ali Uğur
Yapım :  Eren Film / Ali Uğur

Oyuncular: Leyla Sayar, Efkan Efekan Suphi Kaner, Ahmet Tarık Tekçe, Danyal Topatan, Talât Gözbak, Özcan Bilge, Fuat İmer

Konu: Çevresinde oluşan gerçekleri gazete aracılığıyla yansıtmak isteyen ancak bu nedenle gazete patronu ile ters düştüğü için işinden kovulan bir gazetecinin öyküsü.

RÜZGARLI TEPE (1963)

Yönetmen: Süha Doğan
Senaryo Safa Önal, Attila Oğuz (Charlotte Bronte’nin “jane Eyre” romanından uyarlama.)
Kamera: Gani Turanlı
Yapım: Artist Film / Recep Ekicigil

Oyuncular: Eşref Kolçak, Evrim Fer, Ulvi Uraz, Reha Yurdakul, Nilgün Esen

Konu: Çocuğuna mürebbiyelik yaptığı zen-gin köşk sahibine aşık olan genç bir kızın öyküsü.

RÜZGAR ZEHRA/ SÜNGER AVCILARI (1963)

Yönetmen Nişan Hançer
Senaryo  Ali Kaptanoğlu (Atila İlhan)
Operatör Memduh Yükman
Yapım  Birsel Film / Özdemir Birsel

Oyuncular: Sezer Sezin, Ulvi Uraz, Ekrem Bora, Kadir Savun, Senih Orkan, Sadettin Erbil, Yılmaz Gruda, Avni Dillgil, Nubar Terziyan, Muzaffer Nebioğlu

Konu: Sünger Avcılarının öyküsü.

Not: Film aynı zamanda su altında çekilen ilk Türk filmi olması açısından önem taşımaktadır.