GECE (1972)

Senaryo ve Yönetmen: Tunç Başaran

Görüntü Yönetmeni: Rafet Şiriner

Yapım : Zümrüt Film / Oksal Altınel

Oyuncular: Yılmaz Köksal, Sezer Güvenirgil, Süleyman Turan, Tunç Oral, Yıldırım Önal, Eva Bender, Erol Keskin, Nihat Ziyalan, Kazım Kartal.

Konu: Öldü sanılan bir kadının yaşam öyküsü. 

FOSFORLU MELEK (1972)

Senaryo ve Yönetmen: Çetin İnanç

Kamera: İzzet Akay

Yapım: Osmanlı Film / Mehmet Karahafız,

Hasan Çakır

Oyuncular: Melek Görgün, Altan Bozkurt, Yeşim Yükselen, Oktar Durukan, Oktay Yavuz, Gülten Ceylan, Cango Kemal, Niyazi Gökdere, Meltem Yağmur

Konu: Kimsesiz bir genç kızın yaşam öyküsü. 

FIRTINA KEMAL (1972)

Senaryo ve Yönetme Erdoğan Tokatlı,

Kamera: Yılmaz Ceylan,

Yapım Topkapı Film /( Yaşar Tunalı

Teknik Direktör: Ünal Tunalı, Prodüksiyon Amiri: kadir Kök, Reji Asistanı: Mesut Taner, Operatör Asistanı: Ergun Özdemir, Sesleri Alan: Marko Buduris, Senkron: Süleyman Karakaya, Negatif Montaj: Oral Özütürk, Mahmut Eskici, Laboratuar Şefi: Cemil Orhon, Laboratuar Yardımcısı: Erol Yıldırım, Süleyman Koyuncu, Muharrem Gündüz, Bayram Güzel, İbrahim Eken, Kamera; Yılmaz Ceylan,

Oyuncular: Tamer Yiğit, Ülkü Özen, Nur Ay, Nilgün, Süheyl Eğriboz, Oktay Yavuz, Gülten Ceylan, Giray Alpan, İ. Hakkı Şen , Nilgün, Necdet Kökeş, Kadir Kök, Arap Celal. Cavit Karakaya,

Konu: İyi yürekli bir kenar mahalle kabadayısının aşk öyküsü. 

FERYAT (1972)

Yönetmen : Orhan Elmas

Senaryo: Sadık Şendil

Kamera: Erdoğan Engin

Yapım: Arzu Film /Ertem Eğilmez

Oyuncular: Emel Sayın, Tarık Akan, Memduh Ün, Halit Akçatepe, Mürüvvet Sim, Şükriye Atav, Handan Adalı, Nezihe Güler

Konu: Feride, Şile'de yaşayan tutucu bir ailenin kızıdır. Aile baskısına dayanamayan Feride, evden kaçar ve İstanbul'a yerleşir. Bir gazinoda şarkı söylemeye başlar. Daha önceden tanışıp aşık olduğu Ferit'le İstanbul'da tekrar karşılaşırlar… 

FATMA BACI (1972)

Yönetmen: Halit Refiğ

Senaryo: Safa Önal

Foto Direktörü: Cahit Engin

Yapım: Erman Film / Hürrem Erman

Set Amiri: Nejat Buvan, Işık Şefi: Rıdvan Varol, Ali Güvenci, Sesleri Alan: Yorgo İliadis, Montaj: İsmail Kalkan, Renk Uzmanı: Turgut Ören, Zihniye Ören, Prodüksiyon Müdür: Avni Turan, Reji Asistanı: Cevat Şahiner, Leyla Kenter, (Süperfon Stüdyosunda seslendirilmiş, Ören Film stüdyosunda renklendirilmiştir)

Oyuncular: Yıldız Kenter, Leyla Kenter, Fatma Belgen, Bilal İnci, Şükran Güngör, Sertan Acar, Handan Adalı, Feridun Çölgeçen, Zeyno Çilem, Renan Fosforoğlu, Cemil Can Bıçakçı, Ahmet Turgutlu, Sertan Acar, Şükran Güngör

Konu: Kan davasından kaçıp iki kızı ve bir oğlu ile İstanbul’a gelen Anadolu kadınının kentteki dramatik öyküsü.

Ödül:

► 1973 Sinematek Derneği’nin düzenlediği araştırmada “Yılın en iyi 10 filminden biri”

* Refiğ, bu filmin konusunu (yıllardır savunduğu düşüncelerin doğrultusunda), Batı özentisinin topIumumuzda meydana getireceği olumsuzlaşmaların bir yansımasını getirecek biçimde hazırlamıştı. Film, bu açıdan bir hayli kaba çizgilerle meydana konmuştu. Büyük kentte kapıcılık yaparak çocuklarıı geçindirmeye çalışan dul Fatma Bacı'yla, çocukların birinin bir kan davası, diğerlerinin ise büyük şehri ahlak çöküntüsü ve Batı özentisi yaşama çabası içindeki çevreleri tarafından mahva itilmesi, inandırıcı boyutlara erişemiyor, ancak Refiğ’in düşüncelerinin doğrulamasını getirmek çabası açısından dürüst ye namuslu bir yere erişiyordu. Refiğ'in, dünya görüşünü böyle kaba' batılı bir hikaye yerine, örneğin Akad'ın "Gelin"inde olduğu gibi, kişisel plandaki öykünün gerisinde temel sorunları tam anlamıyla yansıtan, tipleri, olayları, ayrıntılarıyla derin toplumsal ve ekonomik oluşmaları simgeleyen konularla vermesi, kuşkusuz filmlerinin önemini ve kalıcılığını arttıracaktır. “Fatma Bac” bunlara rağmen sinemamızın bugünkü koşulları içinde iyi niyetli ve dürüst bir çaba olarak anılabilir. “Atilla Dorsay, Sinemamızın Umut Yılları” 

FİLMİ İZLE 

FATİH'İN FEDAİSİ KARA MURAT (1972)

Yönetmen : Natuk Baytan

Senaryo: Fuat Özlüer

Eser: Rahmi Muratoğlu

Foto Direktörü: Çetin Gürtop

Yapım: Erler Film / Türker İnanoğlu

Reji Asistanı: Nezih Tunar, Kamera Asistanı: Hüseyin Karındoyuran, Jenerik: Refik Onubil, Işık Direktörü: Şevket Yılmaz, Teknik Direktör: Sohban Koloğlu, Sesleri Alan: Bükey Film, Makyaj: Zeki Alpan, Prodüksiyon Amiri: Memduh Karakaş, Prodüksiyon Ekibi: Feyzi Barlas, Necati Şimşek, Kadir Yılmaz, Renk Uzmanları: Turgut Ören, Hikmet Kuyucu, Montaj: Metin Miroğlu, Prodüksiyon Asistanları: Feyzi Barlas, Kadir Yılmaz, Necati Şimşek, Prodüksiyon Direktörü: Memduh Karakaş, (Ören Film stüdyosunda renklendirilmiş, Bükey Film stüdyosunda seslendirilmiştir.)

Oyuncular: Cüneyt Arkın, Hale Soygazi, Turgut Özatay, Mualla Omay, Erol Taş, Süheyl Eğriboz, Bora Ayanoğlu, Yusuf Sezer, Atıf Kaptan, Atilla Ergün, Kayhan Yıldızoğlu, Asım Nipton, Özdemir Aydın, Ali Seyhan,

KONU: Fatih Sultan Mehmet’in başında bulunduğu Türk orduları Bizans topraklarını birer birer ellerine geçirmişler, İstanbul fethedilmiş, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur. Bu sırada zalimliği ve gaddarlığı ile tarihte olumsuz bir ün yapacak olan Eflak hükümdarı Ferecious Vlad, Türk köylerine baskınlar yapmakta, Fatih’in askerlerini tuzağa düşürüp vahşice öldürmektedir. İleride “Kazıklı Voyvoda” namıyla anılacak olan Vlad’a haddini bildirmek üzere Fatih, Hamza Paşa’yı görevlendirir. Türk akıncılarını tuzağa düşüren Kazıklı Voyvoda akıncıların çoğunu esir alır. Ağabeyi de tutsaklar arasında olan Kara Murat efendisine ihanete zorlanır. Ve Osmanlı sarayına ajan olarak gönderilir. Kara Murat Fatih’e gerçeği anlatınca Fatih öfke içinde Eflak üzerine sefer açar. Bükreş düşer, hain Voyvoda Macaristan’a kaçar. Ama o İstanbul’dayken esir ağabeyi vahşice öldürülen Kara Murat’ın içindeki kin ölmez. Bir süre sonra yeniden tahta geçen Vlad Osmanlılar’a komplo hazırlamaktadır. Büyüyüp mükemmel bir savaşçı olan Kara Murat önemli bir görevle Bükreş’e gönderilir. Daha önce Fatih’in gönderdiği kayıp elçileri bulacak ve Macaristan-Eflak askeri anlaşmasını ele geçirecektir. Murat Voyvoda’ya yakınlaşır ve kendisini Osmanlı’ya ihanet eden Cafer adında bir akıncı olarak tanıtır. Fakat Vlad kısa süre sonra Kara Murat’ın gerçek kimliğini öğrenir ve onun için ölüm emri verir. Kara Murat bu tuzaktan kurtulur ama bundan Vlad’ın haberi olmaz. Bu arada genç savaşçı Angela adlı güzel bir kızla karşılaşır ve aralarında güçlü bir aşk doğar. Kara Murat Vlad’ı ziyarete gelen papazın yerine geçer ve sarayda Voyvoda’yı öldürerek intikamını alır. Kara Murat görevi tamamlamış, sevgilisiyle birlikte mutluluk içinde İstanbul’a geri dönmüştür

FİLMİ İZLE 

FALCI (1972)

Yönetmen: Orhan Elmas

Eser: Orhan Elmas

Senaryo: Safa Önal

Foto Direktörü: Necat Okçugil

Yapım: Er Film/Berker İnanoğlu

Sesleri Alan: Tuncer Aydınoğlu, Bican Avşar, Montaj: Özdemir Arıtan, Laboratuar Şefi: Recai Karataş, Işık Şefi: Aydın Yurteri, (Ender Işık Servisi), Jenerik: Refik Onubil, Reji Asistanları: Beyhan Benek, Sami Güçlü, Kameraman: Tuncay Ural, Müzik Direktörü: Yıldırım Gürses, Prodüksiyon Amiri: Sadri karan, (Acar Film Renkli laboratuarında hazırlanmış ve seslendirilmiştir)

Oyuncular: Behiye Aksoy, Murat Soydan, Sema Tamer, Metin Serezli, Yeşim Tan, Kayhan Yıldızoğlu, Feridun Çölgeçen, Nubar Terziyan, Hüseyin Zan, İhsan Baysal, Ekrem Dümer, Leman Akçatepe, Necdet Bal, Doğan Argun, Nezihe Güler, Muammer Gözalan,

Konu: Kayıp kızlarını arayan bir kadınla bir adamın öyküsü. 

EVLAT (1972)

Yönetmen: Mehmet Dinler

Senaryo: Bülent Oran

Kameraman: Cahit Engin

Müzik: Metin Bükey

Şarkılar: Belkıs Özener, Alaaddin Şensoy

Yapım: Uğur Film / Memduh Ün

Oyuncular: Fatma Girik (Ayşegül), Ekrem Bora (şeref), Murat Soydan (Yusuf Madenci), Yusuf Sezer (Hasan), Nubar Terziyan (Doktor), Mahmure Handan (Ayşe’nin annesi), Muammer Gözalan (Yusuf’un babası), Leman Akçatepe (Yusuf’un Annesi), Hamit Has, Tanju Şarman, Zeki Sezer Çocuk Oyuncu: Kahraman Kıral

Konu: Küçük bir köyde annesi Leman hanım (M. Handan) ile yaşayan Ayşe (F. Girik) bölgede maden arayan mühendislerden Yusuf'a (M. Soydan) aşık olmuştur. Bir süre sonra da onunla evlenir. Fakat Yusuf bir maden arama çalışması sırasında Çığ altında kalır. Onun öldüğü sanılır. Ayşe hamiledir. Aynı köyde Şeref bey (E. Bora) adında çocukları çok seven bir adam yaşamaktadır. Fakat bir kaza sonucu erkekliğini kaybetmiştir. Ayşe Yusuf'un ölümüne çok üzülmekte ve babasız bir çocuk doğurmak istememektedir. Şeref bey bu durumu öğrenince Ayşe'ye yardım etmek için onunla evlenir. Ayşe'nin Orhan (K. Kral) adında bir oğlu olur. Fakat Yusuf ölmemiştir. Ona Ayşe'nin intihar ettiği söylenmiştir. Yusuf köye geldiğinde Ayşe'nin ölmediğini ve Şeref bey ile evlendiğini görünce yıkılır. Günün birinde Şeref beyin eski bir düşmanı olan Hasan (V.Sezer) küçük Orhan'ı kaçırınca işler karışır. Yusuf'un Orhan'ın babası olduğu ortaya çıkar. Şeref bey, Ayşe ve Yusuf'u bir araya getirir ama canından da olacaktır. “Burçak Evren, “İki Ün’lü Kadın Fatma Girik”

FİLMİ İZLE

ESTERGON KALESİ / AKMA TUNA (1972)

Yönetmen: Kemal Kan

Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur

Yapım: Türk-Kan Film / Kadir Kesemen

Teknik Yönetmen: Ertan Küçükoktay, Topsy Operatörü: İ. Halil Öner, Telesine: MK-III Rank Cintel, Jenerik: Oktay Cengiz,

Oyuncular: Serdar Gökhan, Kazım Kartal, Feri Cansel. Ali Şen, Osman Alyanak, Sırrı Elitaş, Şefik Döğen, Tuncer Necmioğlu, Elif Ozangil, Nevin Aypar, Ahmet Karatop, Ramazan Akboğa

Konu: Bir yüzbaşı tarafından esir alınan ve ağır işkencelere maruz kalan Çal Hasan büyük mücadeleler sonunda hapis olduğu kaleden kaçmayı başarır. Çal Hasan padişahın emrini ve iradesini aldıktan sonra yarım kalan görevini tamamlamak , serhadda bulunan Genç Osman’ı bulup kurban olmadan Estergon da Türk sancaklarını dalgalandırmak üzere yola

koyulur. 

ELVEDA MEYHANECİ (1972)

Senaryo ve Yönetmen: Vural Pakel

Kamera Ali Yaver

Yapım: Özer Film/Enver Özer, Vural Pakel

Prodüksiyon Amiri: Mustafa Eti, Işık Direktörü: Haydar Aslan (Funda Işık Srevisi), Sesleri çeken: Tuncer Aydınoğlu, Bican Avşar, Reji Asistanları: Tarık Gün, Selma Sonat, Renk Uzmanı: Turgut Ören, Laboratuar Şefi: Hikmet Kuyucu, Montaj Şefi: Aleko Aleksandro, Senkron: Osman Koşkan, Megatif Montaj: Hüsam Eren,

Ören Film stüdyosunda hazırlanmıştır

Oyuncular: Feri Cansel, Tunç Oral, Süleyman Turan, Ömercik, Altan Günbay, Zeyno Çilem, Hüseyin Zan, Necdet Yakın, Zafer Önen, Cevat Kurtuluş , Ahmet Şenses, Osman Han,

Konu: Kişiliğini yeniden bulmaya çalışan alkolik bir babanın öyküsü. 

ELİF İLE SEYDO (1972)

 Yönetmen: Remzi A. Jöntürk

Senaryo Mehmet A. Jöntürk

Kamera Orhan Kapkı

Yapım: Polat Film / Samim Meriç

Laboratuar: Hikmet Kuyucu, Hayati Akbulut, Özkan Sevinç, Montaj, Senkron: Osman Koşkan, (Ören Film Stüdyosunda hazırlanmıştır )

Oyuncular: Fikret Hakan, Müşerref Tezcan, Samim Meriç, Erol Taş, Aliye Rona, Ferudun Çölgeçen, Altan Korkut, Mine Sun, Faruk Panter, Aşık İhsani, Süheyl Eğriboz, Turgut Savaş, Ersun Kazançel,

Konu: Seydo, anne, baba ve kız kardeşinin öldürülmesi üzerine, dağa çıkar. Niyeti her kötülükte parmağı olan Osmanlı Paşası ile mücadele etmektir. Hatta bu arada paşanın kızını da intikam olsun diye iğfal eder. Diğer taraftan da ağanın kızı Elif ile arası gayet iyidir. Birbirlerini sevmektedirler. Paşanın evlenme teklifini kabul etmeyen Elif'de dağa çıkar. Her ikisi birlik olup mücadele verirler ve sonunda da evlenirler. 

ELVEDA YAVRUM (1972)

Yönetmen: Oğuz Gözen

Senaryo: Cevdet Yavuzdoğan

Müzik: Mutsel Öztürk

Kamera: Dinçer Önal

Yapım: Nil Film/Nil Uzun

Oyuncular: Nil Uzun, Sema Tamer, Önder Somer, Baki Tamer, Aytaç Arman, Feridun Çölgeçen, Ali Ekdal, Yasemin Özsu, Sönmez Yıkılmaz, Kemal Çapraz, İhsan Bayraktar, Yılmaz Gören

Konu: Kumara düşkün kocası yüzünden mutlu olamayıp sonunda intihar eden bir kadının dramatik öyküsü. 

EKMEKÇİ KADIN (1972)

Yönetmen: Mehmet Dinler

Senaryo: Bülent Oran “Xavier de Montep’in 1884 de yazdığı “La Porteuse de Pain” isimli romanından

Foto Direktörü: Kriton İliadis

Yapım: Melek Film/Şahan Haki , Berç Arman Kürkçüyan

Reji Asistanı: Arif Erkuş, Kamera Asistanı: Abdullah Gürek, Prodüksiyon Amiri: Semih Sarıoğlu, Prodüksiyon Asistanı: Erol Deniz, Işık Direktörü: Stavro Yuanidis, Set Amiri: İsmet Özçınar, Makyör: Alp Günay, Seslendiren: Tuncer Aydınoğlu, Bican Avşar, Sanat Yönetmeni: Stavro Yuanidis,

(Acar Film Renkli Laboratuarıda hazırlanmıştır).

Oyuncular: Fatma Girik (Fatma Güçlü/Gül Güçlü/Zehraq), Yalçın Gülhan (Yalçın Güneş), Orçun Sonat (Kenan/Selim Güneş), Aytaç Arman (Murat Güçlü), Hülya Tuğlu (Jale), Hulusi Kentmen (Arif), Hamit Yıldırım (Osman Güçlü), Nubar Terziyan (Salih), Erdoğan Seren (Kaya Güneş), İsmail Hakkı Şen (Savcı), Renan Fosforoğlu (Hüseyin), Sedat Demir (Selim Güneş), Nubar Kamçılı, Ali Demir (Polis), Ekrem Dümer (Ağır Ceza Üyesi), Mustafa Yavuz, Dündar Aydınlı, Vahit Volkan, Zeki Sezer (Hapishane Müdürü), Remziye Fırtına, Nermin Özses, Meral Kurtuluş, Sabahat IŞık, Faik Coşkun, Hüseyin Salıcı (Ağır Ceza Üyesi), A. Cengiz Aydınoğlu, Uğur Sert

Konu: Bir dokuma fabrikasında teknisyen olarak çalışan Osman (H. Yıldırım) karısı ve iki çocuğu ile mutludur. Karısı Fatma'da (F. Girik) başka bir teknisyen olan Kenan Usta'nın (O. Sonat) da gözü vardır. Kenan Usta bir gece Osman'ın ölümüne neden olur. Amacı Fatma'yı yanına çekmektir ama başaramaz. Fatma aynı fabrikaya bekçi olur. Kenan Usta sonra fabrikanın sahibi Hüseyin Bey'i (R. Fosforoğlu) öldürür ve elindeki değerli makine planlarını alır. Fatma olayı görmüştür ama çıkan yangın onu korkutmuştur. Kenan Usta o sırada orada olan bir işçiyi öldürüp kimliğini değiştirir ve onu da yangına atar. Herkes ' Kenan Usta'nın öldüğünü sanır. Fatma zanlı olarak hapse girer. ' Kızı Gül süt annesinin elinde oğlu Murat'ta yakını bakkal Arif Efendi'ye (H. Kentmen) kalır. Kenan Usta başka bir şehirde çok zengin olur. Adananın zengin fabrikatör Salih Bey (N. Terziyan) ile iyi ilişkiler kurup kızı ile evlenir. Karısı, kızı Jale'yi doğururken ölür. Bu arada Fatma, şehir şehir ceza evi dolaşmaya başlar. Aradan yıllar geçer. Fatma'nın kızı Gül (F. Girik) tesadüfen Hüseyin Bey'in oğlu Avukat Yalçın (Y. Gülhan) ile tanışır ve aşık olur. Fatma'nın oğlu Murat da (A. Arman) Kenan Bey'in avukatı olmuştur. Kenan'ın hastalıklı kızı Jale, Yalçın'a aşık olunca Gül'ü koparmaya çalışırlar. Fatma hapisten kaçıp bilmeden kızının evinde çalışmaya başlar. Polis Kenan'ın kimliğini bulur. Fatma'nın suçsuzluğunu ispat eder. Jale ölmüştür. Yalçın Gül'e döner. “Burçak Evren, “İki Ün’lü Kadın Fatma Girik” 

FİLMİ İZLE

DUDAKTAN DUDAĞA ÖLÜM (1972)

"ÖLÜMLE DUDAK DUDAĞA "

Yönetmen: Aram Gülyüz

Senaryo Yılmaz Korkut

Foto Direktörü: Nedim Akanlar

Yapım: Metro Film/Aram Gülyüz

Prodüksiyon: Faik Hiçyılmaz, Asistanı: Bilal Gülcan, Işıklar: Yusuf Tümen, Kamera: Ali Özügül, Reji Asistanı: Yılmaz Korkut, Sesleri Alan: Marko Buduris,

Oyuncular: Serdar Gökhan, Fatma Belgen, Ülkü Ülker, Yeşim Yükselen, Ekrem Gökkaya, , Nubar Terziyan, Necdet Kkeş, Sevim Sevil, Cemil Akacan, İbrahim Kurt, Mehmet Yağmur, Hakkı Kurt, Vahit Volkan, Yasemin Esmergül, Küçük Yıldızlar: Serdar, Lamia, Işın İşsever Kardeşler

Konu: İşçi olarak gittiği Almanya'dan döndükten sonra yabancılaşan evli bir gençle, köyde bıraktığı karısının ağaya karşı direniş öyküsü 

DÖNÜŞ (1972)

Yönetmen: Türkan Şoray

Senaryo: Safa Önal “Türkan Şoray’ın bir

hikayesinden”

Foto Direktörü: Kaya Ererez

Müzik: Yalçın Tura

Yapım: Akün Film / İrfan Ünal

Reji Asistanı: Yılmaz Koç, Kamera Asistanı: Hüseyin Ererez, Ar Direktör: Secat Kırmacı, Set Amiri: Ekrem Ülgen, Işık Şefi Erol Batıbeki, Ekip: Sadi Bölüklü, Melih Dörtışık, Halil Dede, Prodüksiyon Amiri: Nuri Tunçel, Yusuf Küçüköner, Sesleri Alan: Necip Sarıcıoğlu, Stüdyo Teknik Elemanları: Hikmet Kuyucu, Hayati Akbulut, Hüseyin Senkron: Mustafa Kent, Negatif Montaj: Hüsam Üren, Editör: Şerif Gören, Asistanı: Metin Ok, (Lale Film Stüdyosunda seslendirilmiş, Ören Film laboratuarında renklendirilmiştir. )

Oyuncular: Türkan Şoray, Kadir İnanır, Bilal İnci, Osman Alyanak, Hikmet Arsever, Mehmet Büyükgüngör, Necip Tekçe, Yusuf Küçüköner, Hikmet Taşdemir, Murat Yağız, Güler Kurt, Ahmet Kostariga, Murat Tok, Niyazi Gökdere, Ayla Ergün, İhsan Bayraktar, Muzaffer Civan, Nermin Özses,

KONU: 1960'da oyunculuk kariyerine başlayan Türkan Şoray, kamera önünde geçirdiği 12 senenin ardından 1972'de "Dönüş" ile yönetmen koltuğuna oturdu. Hem de, aradan geçen bunca zamana rağmen günümüzde bile hâlâ eksikliğini çektiğimiz bir 'kadın öyküsü'yle... "Dönüş" her anlamda kadın eli değmiş bir yapım olarak sinema tarihimizde özel bir yere sahip. Zira Şoray, sadece yönetmenlikle kalmamış, anaöyküyü (o öyküyü Safa Önal senaryolaştır-mıştı) kendisi kaleme almış ve aynı zamanda filmin başrolünü de üstlenmişti. Filmde Şoray, geride kalmış eş üzerinden bir 'Alamancı' trajedisi anlatıyor. Kadir İnanır'm canlandırdığı kocası, para kazanmak için Almanya'ya gidince bebeğiyle ortada kalan; bu zaman zarfında da köy ağasının tüm taciz ve eziyetlerine rağmen dimdik ayakta durmaya çalışan Gülcan'm (Şoray) hikayesini... Şoray-Inanır çiftinin canlandırdığı karakterler vesilesiyle, birkaç yıl sonra gelecek "Selvi Boylum Al Yazmalım"ın önprovası niteliği de taşıyan "Dönüş", psikolojik ve politik ayrıntıları kullanışıyla cesur ve isyankar bir söyleme sahip. Köy ağasına meydan okuyan, bu uğurda cinayet işlemekten çekinmeyen Gülcan vesilesiyle düzene başkaldıran film, feodalizme çare olarak öğretmeni işaret eder; bir anlamda da "Vurun Kahpeye"nin izini takip eder. Yakın yüz planlarıyla çalışmayı tercih eden Şoray, sıkça kullandığı kesmelerle filmin temposunu sürekli ayakta tutar; hikayenin tümüyle drama kaymasına izin vermez. Alamancı' İbrahim'in dönüşünde kullandığı yabancılaşma sembolleri, o döneme göre hayli ilericidir. Film süresince Hasretinle Yandı Gönlüm şarkısının eşlik ettiği hikayenin finali trajik gibi görünür ama başkahraman açısından 'makul' bir sonuç hissiyatına da sahiptir.

İlk yönetmenlik denemesiyle, kamera önünde olduğu kadar arkasında da hakimiyetini ispatlayan Şoray, "Dönüş" ile birlikte kariyeri boyunca ne yazık ki sadece dört film ("Azap", "Bodrum Hakimi" ve "Yılanı Öldürseler") yönetti. Hâlâ kadın yönetmen yokluğundan muzdarip sinemamız açısından ne büyük bir kayıp! Özellikle de 40 yıl önce Gülcan'lara odaklanmış Yeşilçam geleneğine sahip bir sinemanın bugününe baktığımızda... Şunu net olarak söyleyebiliriz ki "Dönüş", biçimsel ve içeriksel açıdan o yıllara göre standart üstü; kadın eliyle yoğrulmuş has bir kadın öyküsü anlatmasıyla, bugün de örnek alınması gereken bir yapım. (M.I.) Sinema En İyi 100

Film

ÖDÜL:

►1975 Tahran Şenliği Asya Filmleri Özel Ödülü

► 1977 Brüksel kadın Yönetmenler Festivali’nde Jüri Özel Ödülü

·Yılın Türk sinemasındaki en büyük sürprizini, kuşkusuz Türkan Şoray, "Dönüş" filmiyle ortaya koydu. Bu önemli sinema olayı, sinemamızın bugün taşıdığı kusurların hemen hepsini kendinde topluyordu aslında ... Öykünün işlevi doğrultusunda şematize edilmiş oyuncak kişiler, melodramın o hep bilinen kendine özgü tadı, seyirciyi olabildiğince etkilemek için birbiri ardına yükIenmiş olaylar... Ama bütün bu abartılmış ögelerden ve kusurlardan, mucizevi bir bileşim, tadına doyulmaz bir sinema, vahşi, lirik, coşkulu bir film ortaya çıkıyordu sonunda ... Şoray'ın filmi, Üçüncü Dünya ülkelerinin bizde tanınmayan Glauber Rocha gibi sinemacılarının kendilerine özgü ilkel, ama sarsıcı şiirinden, vahşetinden esintiler taşıyordu. (Bu benzetme, üslup, anlatım özellikleri açısından, yoksa sözünü ettiğim sinemaların siyasal içerikleri açısından değil). Şoray, kişilerin psikolojik gerçekliğine inmeyi deneyen zengin bir ayrıntılar dizisi getirmek yerine, olay çokluğuna dayanan, dramatik etkiyi birbirini hızla izleyen acılı, sarsıcı olaylardan alan anlatımıyla, aslında Doğu sanatlarının geleneksel bazı niteliklerinin (sinemamızda yansıya geImiş) özelliklerini yineliyordu. Ne var ki, bu yinelemeyi hele ilk filmini çeviren bir sinemacı için olağanüstü bir sezgi, bir plastik olgunluk ve şiiri e destekliyordu. AImanya'ya göç, Almanya'dan dönen işçinin yurduna, çevresine yabancılaşması gibi çok önemli ve güncel bir temayı, edebiyatımızdan çok sonra sinemamızda ilk: kez ele alması, Şoray'ın "Dönüş"üne ayrı bir önem kazandırıyordu. "Dönüş", sinemamızda yakın planların ilk kez bu denli çok (ve üstelik başarıyla) kullanıldığı, kurgu açısından ve genellikle tüm tekniği açısından da başarılı bir filmdi ve halka mal olmuş "yıldız" kişiliği yanında, bir önemli sinemanın doğuşunu da müjdeliyordu ... (Atilla Dorsay, “Sinemamızın Umut Yılları” syf, 127) 

FİLMİ İZLE