KANLARIYLA ÖDEDİLER (1990)
Senaryo
ve Yönetmen: Nejat
Gürsoy Görüntü Yönetmeni: Soner Saygılı Yapım: Yaşam
Film/Gazanfer Dirlik
Oyuncular: Yaşar Alptekin,
Aytekin Akkaya, Fatma Belgen, Eyüp Dirlik
Konu: Babasının emanet ettiği kalp hastası
bir çocukla onu kurtarmak için çabalayan bir kabadayının öyküsü
KANIMDAKİ ŞEYTAN (1990)
Yönetmen:
Yücel
Uçanoğlu Senaryo: Safa Önal, Yücel Uçanoğlu Görüntü Yönetmeni: Ümit
Ardabak Yapım: Topkapı Film/Yaşar Tunalı
Oyuncular: Fulden Uras, Salih
Kırmızı, Erol Taş, Engin İnal, Aslıhan Tükel, Bahadır Tok
Konu: Eroinden kendisini kurtaramayan
zengin bir ailenin kızının dramatik öyküsü.
KABADAYILAR KRALI (1990)
Yönetmen:
Melih
Gülgen Senaryo: Safa Önal Görüntü Yönetmeni: Ergun ÖzdemirYapım:
Gülgen Film/İhsan Hayal, Melih Gülgen Kurgu: Cevat sezer,
Oyuncular: Serdar Gökhan, Oya
Aydoğan, Salih Kırmızı, Yıldırım Gencer, Kâzım Kartal, Nilgün Ersoy
Konu: Ünlü kabadayılardan Karadağlı
Bekir’in öyküsü.
İMDAT İLE ZARİFE (1990)
Oyuncular: Şevket Altuğ, Ayı
Ayşe, Üstün Asutay, Erkan Özyurt, Selma Çetinel, Can Kolukısa, İskender
Bağcılar, Songül Gündüz
Konu: Biri ana diğeri yavru iki ayı ormanda
dolaşırken avcıların saldırısına uğrar. Ana ölür, yavrusu şehre getirilir.
Burnundan zincirlenip kent sokaklarında oynatılan Zarife, tekrar ormanı görünce
huysuzlaşır. Oynatıcısı İmdat ile aralarında çatışmalar başlar. Ve sonunda
Zarife ormandaki yaşantısına tekrar kavuşur.
İKİ YABANCI (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Halit Refiğ Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop Müzik: İlhan Usmanbaş Yapım: Ada Film/Halit Refiğ
Oyuncular:
Hakan Ural, Birigitte Braun, Kuzey Vargın, Savaş Yurttaş
Konu: 1963
yılında bir köyde öğretmenlik yapan yedek subay öğretmen ile, İsveçli ve
Amerikalı iki kadının psikolojik aşkları.
&
Iki Yabancı, doğrusu sürprizlerle dolu şaşırtıcı bir film. Nefes kesici Antalya
görüntüleri ve bir iç monologla başlayan film, Antalya yöresindeki eski/yeni,
Doğu/Batı karışımı çeşitli uygarlık ve kültür kalıntıları fonu önünde oldukça
edebi" ton da bir kültürel çelişki araştırması gibi gözüküyor. Sonra,
fettan ve fındıkçı bir Avrupalı (İsveçli) dilberin, Greta'nın çevresinde
odaklaşan erotik soslu bir "aşk ve gençlik filmine yönelirmiş gibi oluyor.
Ama sonraki gelişim çok farklı. Şöyle ki, filmin kahramanı genç ve her alanda
oldukça inançsız yedek subay öğretmen Orhan (film, bu kurumun var olduğu
1960'lar Türkiye'sinde geçmektedir), öğretmen olarak atandığı Toroslar
eteğindeki bir köyde, köyün "eşrafı" ve sakinleriyle birlikte, yine o
yılların ilginç bir uygulaması olan, Amerikalı bir barış gönüllüsüyle tanışır.
Civar köylerde de iki arkadaşı bulunan
gözlüklü, ciddi, ağırbaşlı Margo, kendini tümüyle işine (köylülere çeşitli
bilgiler vermek ve bu arada, Amerikan hindisi bizimkilerden çok daha büyük ve
gelişmiş yetiştirilmesine ön ayak olmak) vermiş, Orhan'ın zaman içinde gelişen
duygularına karşılık vermeyen bir kızdır. Ne var ki Margo'nun, İsveçli
Greta'nınkine tümüyle zıt davranışları Orhan'a bunalımlar yaşatırken, genç kız
sonunda ters düştüğü köy ve köylülerce istenmeyen kişi haline gelir İki
Yabancı, ilginç ve ilgiyle izlenen bir konuyu sağlam bir sinemayla anlatıyor.
Halit Refiğ'in 20 yıldır yapmak istediğini söylediği bu filmde, yönetmeni çeken
temaların neler olduğunu anlamak zor değil. Bir kez, Toroslardaki o küçük köy,
Refiğ'in ilgilendiği kültür çelişkileri, giderek çatışmaları için ideal bir
mekan oluşturuyor. Kırsal kesim yaşamının içinde var olan belli bir uyum
içinde, belki biraz idealize edilerek gösterilmiş, "köy filmi"
filmlerimizdekinden biraz farklı bu ortamda, inançsız, ülküsüz, olasılıkla
kendi toplumuna ve halkına da bir ölçüde yabancılaşmış olan Orhan (biraz da
çağdaş bir Feride öğretmen), iki ayrı kadında Batı denen olayın alabildiğine
farklı iki yüzüyle karşı karşıya geliyor: zevk düşkünü, hedonist, günü gününe
yaşayan, sorumsuz ve boyutsuz Greta ve onun tam zıdddı olan, işi ya da
misyonuyla olan ilişkisi dışında sanki gerçek yaşamdan kopmuş, bilgili,
kültürlü ve soylu amaçları olan Margo, aydınlarımızı hep düşündürmüş olan,
sanki Batı'nın iki yüzü, aynı insanın iki farklı görünümü. (Yoksa sahiden de
öyle mi?) Türk aydını Türk kırsal yaşamı ve Batı'nın iki farklı yüzünün
oluşturduğu bu "dörtlü sorunsal", filmin ana yapısına oldukça ilginç
biçimde yedirilmiş. Refiğ, sanki Bir Türke Gönül Verdim filmini yıllar sonra
yineliyor; ama çok daha karmaşık, ayrıntılı ve boyutlu bir öykü içinde ...
Filmin aslında senaryodan gelen kimi kusurları var, yine de ... Örnekse, filme
(öyküye) asıl çekiciliğini ve gizemini kazandıran öğe, yani Greta/Margo
kişiliklerinin bir aynanın iki yüzü olması olasılığı, senaryoda durup dururken
ve sözle ortaya atılan bir kuşkuyla sanki harcanıyor, ağırlığı ve vuruculuğu
yitip gidiyor. Öte yandan, filmin büyük ölçüde ağırlığını taşıyan "yabancı
kadın"daki oyuncu da, genelde bu rolün altından pek kalkamıyor. Finaldeki
kaza gibi bölümler ise, prodüksiyon yetersizliklerinden ve elbette bütçe
sorunlarından, gereğince kotarılamamış. Bu eksikliklere karşın iki Yabancı,
gerçek bir ilgiyle izlenen, yönetmene özgü kimi temel sorunlarını, merakı hep
ayakta tutan bir öykü boyunca yeniden ekrana geldiği farklı ve görülmeye değer
bir film. Refiğ'in genç oyuncu Hakan Ural'dan aldığı şaşırtıcı (olumlu anlamda
şaşırtıcı) sonuca ve İlhan Usmanbaş'ın müziğini fon müziği olarak kullanmadaki
başarısına da şapka! (“Atilla Dorsay, “Sinemamızda Çöküş ve Rönesans Yılları”
syf, 92”)
İKİ BAŞLI DEV (1990)
Oyuncular: Cüneyt Arkın (Cengiz), Sedef Ecer (Aslı), Fikret Kuşkan (Hakan), Sedef Bediz (Emine), Fuat İşhan (Büyükbaba), Rafet Kalkan (Rafet), Meral Çetinkaya (Hafize), Hikmet Kemerdere (Büyükanne), Arzu Şan (Şule), Burak Ayral, Samim Meriç (Bahçıvan), Saim Yavuz, Adnan Tönel, Ceyhan Fırat (Hayat kadını)
Konu: Bir kaza sonucu göremez hale gelen bir baba, dede mirası ataerkil kurumlaşmaya karşı çıkıp gerçek kişiliğini arayan, bir oğul ve aralarına girdiği özgür bie genç kızın çatışmalı öyküsü.
Ödül:
10 Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde (1991
Jüri Özel Ödülü
Sinema Yazarları Derneği’nce
Orhan Oğuz “En İyi Yönetmen”,
“En iyi görüntü Yönetmeni”,
en iyi 2. Film”
Yunus Nadi Ödülleri seçiminde;
“En İyi film”
Jüri Üyeleri¨Lütfü Ö. Akad, Oktay Akbal, Atilla Dorsay, Şeref Gür, İsmet Kurtuluş, Nur Sürer (Kyn: Agah Özgüç)
& Orhan Oğuz’un tüm filmleri gizemli biçimde başlar. Kamera, kunt, ağır bir kapıyı gösterir, sonra yükselerek onu kararlı, aşar. Geniş bir bahçe boyunca kayar, arabayı görür, köpeği, hizmetkarları ve "malikane"yi tanırız... Sonra bir beden hareketi yapan genç bir adamın diri, adaleli bedeni boyunca kayar ve ona kenetlenmiş daha yaşlı bir erkeği de kapsayacak biiçimde durur. Bu, sanki Cocteau'nun ünlü oyunu Iki Başlı Kartal’ı anımsatan bir görünüm, bir "iki başlı dev"dir. Bir baba oğul ..
Aralarında güçlü bir bağ, derin bir sevgi vardır. Anne yıllar önce "o meşum kaza"da çekip gitmiştir aralarından... Onlar birbirlerinin her şeyidirler artık. Giderek Hakan, babanın yine o kazada yitirdiği daha sonra anlaşılan bir şeyin, "gözleri"nin yerini tutar. Ama ilişkiinin sağlıksızlığı yavaş yavaş meydana çıkacaktır. Büyük işadamı Cengiz Bey'in sert, baskın ve ezici kişiliği, körlüğünü açığa vurmayı bile kabul etmeyen gururu, Hakan'ı ezmektedir. Saflıkları bozulur gerekçesiyle "Türk atlarının Fransız atlarıyla çiftleştirilmesine" karşı çıkan Cengiz Bey, oğlunun dış dünyaya açılmasına da karşı çıkar, şirkette "rüştünü" ve kişiliğini kanıtlamasına da... Sakatlığını, bir sertlik ve istenç duvarı ardında gizlemeye çalışan, ancak yalnız anlarında Bethoven' e sığınma cesaretini bulan bir garip adamdır Cengiz Bey! ...
Ama asıl dram Hakan'ınkidir. Cengiz Bey'in kendi babasından aldığı anlaşılan o sertlik, o ataerkil kurumlaşma, Hakan'ın tüm yaşamını kıstırmıştır. Ama araya bir kadın girer. Genç, güzel, pervasız bir kadın... Aslı... Kenti çevreleyen gecekonduları bile "hiçbir mimarlık kuralına uymama özgürlüğüne" sahip oldukları için sevebilen, Cengiz Bey'in "kadın düşmanlığı"nın ardında gizli kadın özlemini sezebilen, Hakan'a babasının getirdiği sütü döküp ona "içki sunan" bir kadın! Ama Hakan'ın gelişmemiş, gelişmesine fırsat tanınmamış kişiliği, baskıcı aile düzeni ile sınırsız özgürlük arasındaki bu savaşımda "doğru yol"u bulacak denli güçlü değildir ki! ... Senaryo yazarı Nuray/yönetmen Orhan Oğuz ikilisi, dünya sineması içinde bile nadir bir örnek oluşturuyorlar. Biri yazıyor, diğeri çekiyor. Ve bu işbirliği, şaşırtıcı sonuçlar veriliyor. Her Şeye Rağmen ve Üçüncü Göz'den sonra iki sanatçı, yine uzun bir sürede kotarılmış bir filmle yeniden başarıya ulaşıyorlar.
iki Başlı Dev, aslında melodrama yatkın (ve Yeşilçam'ın birçok kez "rezil ettiği") bir konuyu, bir "büyük aile" dramını, örnek bir yalınlık ve özgün bir üslupla anlatmasını biliyor. Biraz Avrupa (özellikle Fransız) havasındaki bu temelde yoğun ruhbilimsel dram, yer yer gizemli (açılış, büyükbabayı ziyaret ve tüm çiftlik bölümü vs.) yer yer duygusal (babaoğul sahneleri) bir atmosferde gelişiyor. Oğuz, bu arada kolay unutulamaz güzellikte kimi sinemasal bölümler de yaratıyor: Örneğin babanın eksikliğinin ilk kez belli olduğu tüm o "diploma töreni" sahnesi veya baba ile oğulun ilk kavgaları ve çalışma odasında hüzünlü bir "köşe kapmaca" oynamaları gibi ...
Ve oyuncular: Kendi sesiyle konuşmuş bir Cüneyt Arkın (bu arada filmin sesli çekilmiş olduğunu da anımsatalım), yıllardır ilk kez biize gerçek bir oyuncu olduğunu anımsatıyor. Sedef Ecer, Fuat lşhan, Sedef Bediz gibi oyuncular da rollerinde çok inandırıcı olabilmişler. Ama bu filmin asıl sürprizi, Fikret Kuşkan adlı genç oyuncu. İlk kez izlediğimiz bu oyuncunun perdede inanılmaz bir rahatlığı var. Fiziğinin yanı sıra varlığıyla, oyunuyla perdeyi müthiş dolduruyor. Daha bakmasını, durmasını bilmeyen "manken"lerin yıllardır oyuncu diye yutturulduğu bir ortamda Fikret Kuşkan, yıllardır erkek oyuncu, "jön" dalında sinemaya gelen ilk gerçek yetenek. Ve sanırım geleceğin "star" ı. ..
iki Başlı Dev, görülmesi gereken bir film ... Bu arada şunu da özellikle belirtmek istiyorum: Bazı kişiler sanıyorlar ki biz şu zor dönemde, Türk sineması için sürekli "çifte standart" uyguluyoruz ve filmlerimizi pek beğenmesek de seyirciyi onları görmeye çağırıyoruz. Yanlış! ... Türk sineması için belki bir zamanlar yapmışımdır, ama şimdi ayrı standartlar uygulamıyorum doğrusu ...
Tersine, artık dışarıya açılma ve evrensel sanat platformunda boy ölçüşmenin kaçınılmaz gözüktüğü bir dönemde, ancak gerçekten iyi, başarılı bulduklarımı övmeye çalışıyorum. Bu mevsim gösterilen, örneğin Camdan Kalp veya İki Başlı Dev gibi filmlerimizin, en azından kimi bölümleriyle bana bu mevsimin en güzel sinemasal anlarından bazılarını yaşattıklarını söyleyebilirim. O açıdan, benim yazdıklarım, doğru ya da yanlış olabilir, ama içtenlikle yazılmış... Türk sinemasına karşı ezeli (veya yeniyetme) kuşkucuların ve yok sayıcıların, elbette paşa gönülleri bilir. istemiyorlarsa gitmesinler!... Ancak yarın öbür gün, o kendi kültürüne yabancılaşmış olmanın anlatılmaz hüznünü duymak da onların sorunu olacak! ... “Atilla Dorsay, “Sinemamızda Çöküş ve Rönesans Yılları"
HERŞEYİ BİTİRDİK (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Alev Akakar Görüntü Yönetmeni: Hüseyin Ererez Yapım: Tuğçe Film/İbrahim Mertoğlu Prodüksiyon Amiri: Şerif Ablak, Yönetmen Asistanı: İlter Akcebe, Kamera Asistanı: Hakan Canan, Dublaj Yönetmeni Ve Sesleri Alan: Atilla Dankı, Renk Uzmanı: A. Tümay Rızai, Laboratuar: Şems Tokgöz, Aslan Tektaş, Mustafa Yıldız, Senkron: Metin Çeşmebaşı, Soner Şenbecerir, Negatif Montaj: Ömer Aksu, Fatma Yıldırım, Müzik Direktörü: Arif Susam, Sineray Film Stüdyosunda hazırlanmış ve seslendirilmiştir
Oyuncular: Arif Susam, Nükhet
Egeli, Kadir Savun, Erol Günaydın, Sami Hazinses, İhsan Baysal, Alev Acar,
Ekrem Dümer, Irmak Kıraç,
Konu: kansere yakalanan ve sonu ölümle
noktalanacak olan bir şarkıcının dramatik yaşamı.
HASAN BOĞULDU (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Orhan Aksoy Öykü: Sabahattin Ali Görüntü Yönetmeni: Ertunç Şenkay Yapım: Penta Film/Turgay Aksoy Kurgu Eşleme: Cevat Sezer, Müzik: Yavuz Top, Yönetmen Yardımcıları: Yeşim Çanlıoğulları, Serpil Kurtçe, Sanat Yönetmeni: Cana Dölay, Makyaj: Corci, Yapım Yönetmeni: Günay Güner, Görüntü Yön. Yrd.: Volkan Kocatürk, Set Ekibi: Bedri Uğur, Mustafa Albayrak, Murat Kaçar, Işık Ekibi: Mustafa Koçyiğit, Mehmet Ali, Gündoğdu, Film Yıkama: Ekrem Şen, Arif Şengül, Abdullah Baran, Film Baskı: Veli Burç, Uğur Orbay, Ayhan Şen, Renk Düzenleme: Türker Vatan, Şakir Yörük, Negatif Kurgu: Bülent Özkan, Tamer Eşkazan, Sesleri Alan: Tuncer Aydınoğlu, Seslendirme Yönetmeni: Erhan Yazıcıoğlu, Efekt: Sudi Yılmaz, Jenerik: İlhan Demirel, Şafak Film Stüdyosunda hazırlanmış ve Yeni lale Film stüdyosunda seslendirilmiştir.
Oyuncular: Hülya Avşar (Hacer/Enine), Yalçın Dümer (Murat/Hasan), Güzin Özyağcılar, (Emine’nin annesi), Atilla Ergün (Emine’nin babası), Aydın Tezeln (Dede), Günay Güner (Kebapçı Ömer), Mustafa Yavuz, Yılmaz Kurt (Ali), Aynur Güzel, Aysen Biçer (1. Kız kar
deş), Nurgül Biçer (2. kız kardeş) , Hürriyet Biçer (Genç Kız), Bali
Biçer, Hakan Büyükkaya, Gulsen Tuncern (Hasan’ın annesi), Halil Yıldırım:
damat), Hakan Büyükkaya, Elif Biçer, Fatma Şahin, Aysel Kalkan, Elif Kalkan,
Güllü Çiçek, Gülsüm Duman, Senem Çakır, Bahar Duman, Göver Biçer, Özlem Biçer,
Hürriyet Şimşek, Esma Şen, Elif Aktaş, Sevgi Oğuz, Fatma Kara, Obadaki Adamlar:
Mahmut B,çer, Bektaş kalkan, Günay Kalkan, Ali çakır, Ersel Çakır, İbrahim
Duman, Mehmet Biçer, Ali karayurt, Himmet Filiz, Ali Şahin, Mehmet Ersoy,
İsmail Şahin, Hasan Çelik, Çetin Eröz, Celal Ergün, Cengiz Şimşek, Hasan Kazım
Aydın,
Konu: Obanın en güzel kızı Emine ile
evlenmesi için töreler gereği sırtına 40 okkalık tuz yüklenen ve o yükü belli
bir yere kadar taşıması istenen Hasan'ın öyküsü.
Efsaneye göre, yöre aşiretinden bir kız
ile ovalı bir delikanlı evlenmek ister. Fakat töreler uymaz ve töre sınavları
yapılmasına kara verilir. Kız, ovalı delikanlıya "Benimle evlenmek
istiyorsan aşiret büyüklerinin kararı olarak, 40 okkalık tuz çuvalını bizim
dağa sırtından hiç indirmeden getirmelisin" der. Çünkü dağlı kız, tuz
çuvalını hiç nefes almadan ovadan dağa götürebilmektedir. Delikanlı Hasan,
Emine ile evlenebilmek için tuz çuvalını sırtlanır ve dağa çıkmaya başlar. Ne
var ki sıcakta terlemiş ve tuz çuvalı sırtında derin yaralar açmıştır. Yarı
yolda çıkamayacağını anlar ve gölete kendisini atar. Uzun süre delikanlıdan
haber alamayan Emine, daha sonra gölette Hasanın yemenisini bulur. Terk
edilmeye dayanamaz ve dere kenarında Hasana verdiği yemeniyle kendini bir ağaca
asarak hayatına son verir. Hasan gerçekten gururu yüzünden canına mı kıydı,
yoksa debisi yüksek suda serinleyeyim derken başını kayalara çarpıp boğuldu mu
bilinmez ama, günümüzde aynı yerde yüzmek isteyenleri çevrede dolaşan görevli
orman bekçileri sık sık uyarıyorlar.
HACİZ KARARI (1990)
Senaryo
ve Yönetmen: Hasan Kazankaya Görüntü Yönetmeni: Mahmut Yumuşak Yapım:
Kazankya Film / Hasan
Kazankaya Müzik Düzenleme: Necip Sarıca, Kurgu: Yusuf Aldırmaz, Senkron:
Cevat Sezer, Efektler: Hikmet Eldek, Atilla Ertüz, Laboratuar: Selahattin
Kaya, Fehmi Yılmaz, Ses: Yusuf Aldırmaz, Prodüksiyon Amiri: Altan
Altıntaş, Set Amiri: Suat Geyik, Set: Erol Kesler, Işık Şefi: Gürcan
Küçüker, Kamera Asistanı: Ali Utku, Yönetmen Yardımcısı: Fikret
Uçak, Yeni lale Film stüdyosunda hazırlanmış ve Yeni Stüdyoda
seslendirilmiştir.
Oyuncular: Ahu Tuğba, Salih
Güney, Salih Kırmızı, Cenap Küçüksu,, Günal Kayar,
Konu: Birbirlerini severek evlenen genç
çift balayına gider. Ancak döndüklerinde onları kötü bir sürpriz beklemektedir.
Evlerindeki eşyalara haciz konulduğunu öğrenirler. Sinirlenen çift avukatla
kavga eder, ancak avukat kazaen ölür. Çiftin başı artık beladadır. Bundan sonra
gelişen olaylar, çifti korkunç sona doğru götürmektedir.
GÜN ORTASINDA KARANLIK (1990)
Yönetmen: Memduh
Ün Senaryo: Yusuf Özaslan Görüntü Yönetmeni: Orhan Oğuz Müzik:
Cahit Berkay Yapım: Uğur Film/Memduh Ün Sanat Yönetmeni: Fatma
Girik, Yönetmen Yardımcıları: Süheyla Acar Kalyoncu, Mine Özerden, Uğur
Ün, Kamera Asistanı: Cem Molvan, Işık Şefi: Süleyman Çekiç,
Işık Yardımcıları: Şevki Gezer, Halil İbrahim Çekiç, Set Teknisyenleri: Hüseyin
Ünlü, Alaaddin İzgü, Bülent Begül, Yapım Müdürü: Günay Girik, Yapım
yardımcısı: İbrahim Bender, Ulaşım Görevlileri: Gürsel Ciro, Ali
Aras, Eşleme: Mustafa Kalkan, Seslendirme Yönetmeni: Orhan Hızlı,
Renk Düzenleme: Türker Vatan, Şakir Yörük, Film banyo: Ekrem Şen,
Arif Şengül, Abdullah Baran, Film Baskı: Veli Burç, Uğur Orbay, Ayhan
Şen, Negatif Montaj: Bülent Özayan, Tamer Eşkazan, Sesleri Alan: Erkan
Esenboğa, Miksaj: Metin Çeşmebaşı, Jenerik: Grafat Ltd, (Şafak
Film Laboratuarında hazırlanmıştır.)
Oyuncular: Fatma Girik (Güzin), Halil Ergün (Fuat), Yavuzer Çetinkaya (Reşit),Özürlü Çocuk: Erdal Yalçın (Yalçın), Memduh Ün (Yönetmen), Pınar Altıntaş (Serra), Halenur Başakgir (Ayşegül), Erol Özkök (Cavit), Nevval Çizgen ((Kadın oyuncu), İhsan Baysal (Sivil memur), Serap Gedik (Selma), Adem Ayral (Necmi),Memduh Ünsal (Şef doktor), Tahsin Özay (Ergün), Hakkı Kıvanç (Komiser), Serpil Uğurlu (anne), İbrahim Kurt (Berduş), Niyazi Gökdere (kapıcı), Sabahat (İzgü), Erdinç Bircan (Erdinç), Banu Özdemir (Hasta Çocuk),
GİZLİ YÜZ (1990)
Yönetmen:
Ömer
Kavur Senaryo: Orhan Pamuk (Yazarın “Kara Kaplı Kitap” adlı romanından
uyarlama) Görüntü Yönetmeni: Erdal Kahraman Müzik: Cahit Berkay Yapım:
Alfa Film/Ömer Kavur, Sadık Deveci Sanat Yönetmeni: Huber Akyürek,
Laboratuar: Şafak Film, Negatif Kurgu: Tamer Eşkazan,
Oyuncular: Zuhal Olcay
(Kadın), Fikret Kuşkan Fotoğrafçı), Savaş Yurttaş Sevda Ferdağ (Fotoğrafçının
annesi), Arslan Kaçar, Tomris İncer, Rutkay Aziz (Saatçi), Nurettin Şen, Salih
Kalyon, Ayton Sert, Ali Uzun, İskender Sönmez, Celal Dayan, Ahmet Açan, Tuncay
Akça, Süer İzat, Yaşar Kutbay
Konu: Kadın, genç fotoğrafçının
meyhanelerde çekip getirdiği resimler içinde, düşlediği anlamlı bir yüz arar.
Titizlikle incelediği resimlerde bulduğu yüz, bir saat tamircisine aittir.
Birlikte aradıkları saatçi dükkanı kapayıp ortalardan kaybolmuştur. Ardından
kadın da kayıplara karışır. Fotoğrafçı bu kez gizemli kadının peşine düşer.
Fotoğrafçı, tüm dünyasını etkileyen kadına tutkundur, kadın da bulduğu gizli
yüze...
Ödüller:
4. Ankara Film Festivali
► En İyi Film ►En İyi Yönetmen “Ömer Kavur
“
28. Antalya Altın Portakal Ulusal Uzun
Metraj Film Yarışması (23 –29 Ekim 1991)
► En İyi Senaryo “Orhan Pamuk “
► En İyi Film
► En İyi Müzik “Cahit Berkay “
Jüri Üyeleri: Ertem Göreç, Prof.
Metin Sözen, Turgut Aslan, Fehmi Yaşar, Doç. Yalçın Tura, Necip Sarıcı, Hülya
Koçyiğit, Cengiz Tacer, Canan Arsoy, Tülay Bilginer, Mustafa Uysal.
Fribourg Festivali
► Halk
Jürisi En İyi Film Ödülü “Ömer Kavur”
►
Montreal Film Festivali
► En
İyi Film Ömer Kavur
& Ömer
Kavur, arayışların, "takip"lerin, iççsel bir yolculukla koşut giden
mekansal yolculukların (da) yönetmeni. Ah Güzel İstanbul'un "uzun yol
şoförü", Göl'ün gizemli yolculuğunun kahramanı, Körebe'de kaçırılmış
kızının peşine düşen kadın, Amansız Yol'da Anadolu'ya baştan başa kateden bir
çift ... Anayurt Oteli'nin küçük bir kasaba boyunca kendini arayan (kendisinden
kaçan) baş kişisi, Gece Yolculuğu'nun Ege kıyılarında yaratış sürecini
yakalamaya çalışan sinemacısı. .. Bunlar hep birer "yolculuk öyküsü"
değil mi sonuç olarak?
Demek ki Gizli Yüz, bir yerde
Ömer Kavur filmografisi içinde kaçınılmaz olarak gelip yeerini alacak bir
filmdi. Kavur'un bunun için Orhan Pamuk'la işbirliğine ve Pamukvari teemalara
gereksinme duyması, sanki sanat perilerinin, bir diğer deyişle
"kaderin" saptadığı bir buluşma olmasın?
Daha somut arayış öykülerinden ve daha
"ayağı yerde" yolculuklardan sonra Kavur sinemasının bu yeni halkası,
bizlere çok daha soyut, mistik, gerçeküstücü (daha başka sözcükler de
bulunabilir) bir yolculuğu öykülüyor. Gizemli bir kadının isteği üzerine ona
İstanbul gece hayatından, "pavyonlar" dan resimler çekip getiren bir
genç adam, kadına tutuluyor. Ancak kadın, gelip geçici aşk serüvenlerinin
değil, daha başka şeylerin peşindedir: "Haritası yüzlerde gizli" bir
defineyi arar durur. Çünkü "her
anlamlı yüz, bir hikaye anlatır" (örneğin Ingmar Bergman gibi "yüz
tutkunu" yönetmenlerin yadsımayacağı bir olgu) ve insanlararası iletişimin
başlıca (belki de tek) yolu, aşk, sevda, tutku gibi kavramlar değil,
"kalbini açabilmek", içindekini dökebilmektir ...
Orhan Pamuk'un Kara Kitap'taki
mesel! masal benzeri anekdotlardan birinden yola çıkarak geliştirdiği
senaryoyu; olgun ve son derece estetik bir sinemayla görselleştirmiş Ömer
Kavur... Filmin görsel erdemleri saymakla bitmez. Kavur'un dış ve iç mekanları
kullanışı, "kontrlumiyer"leri değerlendirmesi, Safranbolu, Bartın,
Kastamonu gibi mekanları, hikayenin içinde gizli Doğu gizemciliğiyle
kaynaştırması, olağanüstü. Burada elbette Erdal Kahraman'ın görüntü
çalışmasından da söz etmek gerekir. Ancak bütün bu yaza geldiklerimiz, filmin
biçimsel, dış yanıyla ilgili. Oysa öz olarak da ilginç bir film Gizli Yüz. Neyi
anlatıyor, hangi anlamlara yönelik, ne demek istiyor?
Kuşkusuz burada yalnız Orhan
Pamuk'tan değil, Pamuk'un da yazar olarak esinlendiği Doğu mistiğinden ve
yazınından gelme etkiler var. Doğu sanatlarında simgecilik ve soyutlama,
Batı'dan çok daha önce vardı kuşkusuz. Nedenleri İslam'ın "suret yasağı"
da olsa, İznik çinileri ve Topkapı sarayının kimi duvar fayansları, Picasso'dan
yüzyıllar önce resimde soyut arayışların peşine düşmüşlerdi. Aynı şey
tasavvufta, dini metinlerde, Mevlana' da veya Karaoğlan vb. halk ozanlarında da
yok mu?
Gizli Yüz, bizce tüm bu kaynaklardan
süzülüp gelen etkileri çağdaş bir temele oturtuyor. O temel de çağımızın önemli
sorunlarından biri olan iletişim, daha doğrusu iletişimsizlik sorunu dur.
Öykünün / filmin bu açıdan son kerte açıklayıcı olan bir anahtar sahnesi
"kalpler şehrinde kahramanımızın gelip kendini bulduğu, duvarları kirli
mavi, pencereleri tuğlayla örülmüş (kuşkusuz içe dönme isteğini simgeleyen bir
buluş) binadaki sahnelerdir. Burada esin, yaşamlarımızın en çözülmez
gizemlerinden ve temel yönlendiricilerinden birincisi olan 'Zaman'ı simgeleyen
birer saatle birlikte bir masaya oturarak içinden geldiğince konuşması
"itiraflarda bulunması", bir yanıyla Hristiyanlığın "günah çıkarmasını, öte yanıyla çağımızın gözde kurumu psikanalizin toplumca
uygulanan bir biçimini anımsatan ilginç bir sahnedir.
Ancak varılan nokta, kuşkusuz bireysel bir arınma ve "huzur
bulma" olacaktır. Bu "saatler, yüzler ve rüyalar aleminde, iki
kişilik bir mutluluk reçetesi yoktur. Bu yüzden finalde gizemli kadın
kahramanın deyişiyle "Sen kentte savrulup duracaksın . Ben ise hep
saatlerin ve yüzlerin peşinden gideceğim." Bu, modern bir Leyla ile Mecnun
yorumudur. Çünkü kadın için artık aranan değil, arayışın kendisi önemlidir. O
değil midir piyango biletinin üzerinde gördüğü resme aşık olan adama, "Onu
aramaya devam et önemli olan aramaktır," diyen? Ve çünkü bütün bunların
hikmeti nedir? Kimsenin aklı almaz bu işe. “Atilla Dorsay, “Sinemamızda Çöküş
ve Rönesans Yılları” syf: 76 ”
& İstanbul'un
eğlence yerlerinde fotoğraf çeken bir genç adam çektiği tüm fotoğrafları
gizemli bir kadına götürür. Kadının aradığı ise özel bir yüzdür. Nedenini
söylemez. Sonunda küçük bir mahalle saatçisinin yüzünde aradığını bulur.
Fotoğrafçıdan saatçiyi bulmasını ister. Ama fotoğrafçı bu arayış peşinde, hem
kadının hem de saatçinin izini kaybeder. Garip ve bir o kadar da gizemli bir
yolculuğa çıkarak arayışını sürdürür. Düşle gerçeğin harmanlanıp yaşama ilişkin
tüm soruların soyut bir şekilde değerlendirildiği bu yolculukta garip bir köşe
kapmaca oyunu başlar. Elde edilenle yitirilenin, arananla istenilenin gizemli
bir flulukta yabancılaştırılmış mekânlar içindeki bu sonsuz arayışı kişileri
beldeden beldeye sürükler. Gerçekte aranan nedir? Bulunması ve elde edilmesi
olası mıdır? Orhan Pamuk'un "Kara Kitap" adlı yapıtının ana
temasından yola çıkılarak kotarılan bu filminde de Ömer Kavur, farklı okumalara
açık, simgelerle döşediği arayış temasını gizemli bir atmosfer içinde
görüntülemiş. İzleyeni edilgin olmaktan çıkarıp etkin bir hale getirerek bir
dizi iç dünyaların arayışların içine sokmak isteyen film, gerek anlatımı
gerekse farklı okunmalara açık yorumuyla çizgi dışına taşan bir özellik taşıyor.
Gizli Yüz, Türk sinemasında
ayrıksı olmayı deneyen ve bu denemenin altından başarıyla kalkan usta işi bir
çalışmanın başyapıt düzeyine varan ilginç bir örneği.(Burçak Evren)
www.europeanfilmfestival.com ”
► Ömer Kavur'un 9. uzun metrajlı filmi
olan "Gizli Yüz", Orhan Pamuk'un tartışmalı romanı "Kara
Kitap"ın sinema uyarlaması... Ancak Pamuk, kitabını başka bir isimle özgün
bir film senaryosuna çevirdi ve bu sayede film, orijinal bir sinema evrenine
kavuşmuş oldu. "Gizli Yüz", Ömer Kavur filmografisinin ortak
özelliklerini içine alsa da, kolay yenilir yutulur bir film değil. İzleyiciyi,
takip ettiklerinin somutluğuna ve gerçekliğine inandırma gayesi gütmüyor. Bunun
tam tersi istikamete giderek meselesini, metaforlarla kurulu kurmaca bir
evrende ve mesafeli bir fantezi dünyasında var ediyor. Film, esas olarak
fantezi, psikolojikgerilim, kara film, gizem, gotik gibi türleri içinde
bulunduran bir tür kırması. Esin kaynakları olarak ise arkasına, dünya
sinemasının usta yönetmenlerini ve klasiklerini alıyor. Antonioni'nin sinema
anlayışından "Cinayeti Gördüm"deki (BlowUp, 1966) dilsel
uygulamalarına, Hitchcock'un "Ölüm Korkusu"ndaaki (Vertigo, 1958)
saat kulesinden Luis Bunuel'in sürrealist dünyasına, David Lynch'in film
modelinden kullandığı metaforlara kadar birçok ögeyi iç içe geçiriyor. İsminden
de anlaşılacağı gibi gizemli bir filmdir "Gizli Yüz". Türk
sinemasında mitolojiyi bilinçli bir şekilde kullanan ender eserlerden biri
olması bir yana özelliği edebiyatla birleştirmeyi de ihmal etmez. Bütün
hatlarıyla özgün bir eserdir. Türk sinemasının medarı iftiharlarından biridir.
Seyirciye, herhangi bir Türk filmini değil de, evrensel bir sinema diline sahip
olan yabancı bir filmi izliyormuş gibi hissettiriyor oluşu, ona Venedik Film
Festivali'nde yarışma olanağı tanımıştır zaten Ömer Kavur, öncelikle filmine
kendine has öğeleri yerleştirir. Ana karakterinin kimlik arayışını perdeye
taşımak için yola çıkar. Bu noktada da onun bellek dünyasında bir yolculuğa
sokar izleyiciyi. Tabii onun kariyerinde, bu dünyanın gerçek hayal arasındaki
gelgitleri zaman zaman sadece bir tarafın lehine işler, zaman zaman ise arada
kalır. İşte "Gizli Yüz", biraz da "Anayurt Oteli'yle akrabalık taşıyarak gerçek hayal arasında kalmışlığın sinemasal karşılığını
izlettirir bizlere. Bu dünyayı yaratmak için kurulan sinema dili de filmin
tonuna uygun bir şekilde, baş karakterin yalnızlığını resmetmek için geniş
planlarla ve mavi tonlarını öne çıkaran gizemli renklerle kurulur. Buradan da
mavinin, mistisizmdeki metafiziksel anlamına ulaşırız kolaylıkla ...
Filmini böyle bir ideolojiyle kuran
yönetmen, öncelikle hiçbir karakterine isim takmayarak mistik ve gotik bir
dünyaya sokar bizleri. Bu noktada Fikret Kuşkan'ın canlandırdığı ana karakter,
'Şehirler Şehri'nde başladığı ruhsal yolculuğuna 'Ölüler Şehri', 'Garipler
Şehri' ve 'Kalpler Şehri'nde devam eder. Bu yolculuk, aslında fazlasıyla
mitoloji kokar ... Baş karakterimiz (Fikret Kuşkan), esas olarak bir pavyon
fotoğrafçısıdır. Bir gün esrarengiz bir kadın (Zuhal Olcay), bir adamın
fotoğrafını aradığını söyler. Bu arayışta resimlerdeki bir kişiyi gözüne
kestiren kadın, baş karakterimizi bir araştırmanın içine sokar. O adamın bir
saatçi (Rutkay Aziz) olduğunu öğrenen karakterimiz, bu gizemi çözmeye çalışır.
Ancak bu aşamada o adam ile esrarengiz kadın aynı anda kayıplara karışır.
Bundan kısa bir süre sonra, babasının öldüğünü öğrenen karakterimiz, ailesinin
yaşadığı kasabaya gider ve yolculuk başlamış olur ..
Bu
ruhsal yolculukta mistik öğelere, sürrealist motiflere ve mistik okumalara açık
alt metinler dizilir karşımıza. İşte Ömer Kavur'un ve senarist Orhan Pamuk'un
gücü de bu noktada ortaya çıkar. Kavur, bu gizemli atmosferi Cahit Berkay'ın
kullandığı Philip Glass'vari minimalist ezgilerle ve Erdal Kahraman'ın
etkileyici sinematografisiyle kuran bir yönetmenlik duruşu sergiler. Böylece
karşımıza bellek dünyasında bir tutku yolculuğu çıkar. Tabi içerisine nihilizm,
varoluşçuluk gibi akımları da almayı ihmal etmez. Esas olarak baş karakterimiz,
mavili kadın ve saatçi tiplemeleri arasında sıkışmıştır. Sonunda ise, kendini
metaforik yönlendirmelerle (mavili kadın, bıraktıktan sonra eline geçen bir
kaset gibi) Kaf Dağı'nın ardındaki bir saat kulesinde bulur. Orası da aslında
zamanın yönetildiği mistik bir bölgedir. Baş karakterimizin çıktığı yol, esasında
mitolojide bir ölümlünün para vererek ilerlediği, cehenneme yani Hades'e
varacak olan tehlikeli yolculuğu sembolize eder. Çünkü bu yolculuk, insanları
başlangıç son arasında ya da yaşam ölüm arasında bırakır; içindeki kişi gördüğü
mitik şeylerden veya metafiziksel olaylardan asla uzaklaşamaz ve hayal
dünyasına saplanıp kalır. Yani film, esas olarak sonunda ne olacağı belli
olmayan bir gotik filmi gibi ilerlese de, bir araştırmaya odaklanan bir kara
film ya da fantastik motiflerle süslenmiş bir fantezi filmi olarak da
okunabilir. Tabii bütün oklar, David Lynch ve Michelangelo Antonioni'nin film
modellerini gösterir. Mavili kadının (ki mitolojide kayığıyla Hades'e gidenlere
yol gösteren Charon olarak da düşünülebilir, esin kaynağı olarak ise David
Lynch'in "Mavi Kadife"sine (Blue Velvet, 1986) gitmemizi sağlar) yüzler
ve saatler arayarak yaşadığını itiraf etmesi de, soyut bir motif olduğunu
rahatlıkla ortaya koyar zaten. Filmdeki 'hayat satma' kavramının ise, bellek
dünyasında kolaylıkla kaybolmuş baş
karakterin varoluş yolculuğunun bir motifi olduğu söylenebilir, aynen mavili
kadının rüyasından düşen ütü, lamba ve ayna gibi karakter odaklı metaforlar
için olduğu gibi ... (Kerem Akça) “SİYAD 40 Yılın Serüveni ”
FEDAİ (1990)
Yönetmen: Melih Gülgen Senaryo, Safa Önal Görüntü Yönetmeni: Ergun Özdemir Yapım: Gülgen Film/İhsan Hayal, Melih Gülgen
Oyuncular: Serdar
Gökhan, Neşe Aksoy, Nilgün Ersoy, Muhip Arcıman, Kazım Kartal, Yıldırım Gencer,
Hikmet Taşdemir, Ünsal Emre
Konu: Polislikten ayrılan Kemal, emniyet
müdürlüğünden emekli olan abisinin oğlunun öldürülmesi ile katilleri bulmak ve
çeteyi ortaya çıkarmak için gayrı resmi olarak çalışmaya başlar fakat olayların
içine girdikçe ne kadar büyük bir batağın içine düştüğünü anlar. Burada
kendisinin işten atılmasına sebep olan savcıyla karşı karşıya gelir çünkü
çetenin beyni odur.
ESKİCİ VE OĞULLARI (1990)
Ouyuncular: Kadir İnanır
(Mehmet), Fikret Hakan (Baba), Şehnaz Dilan (Gelin), Levent İnanır (Ali),
Menderes Samancılar (Ünal), Filiz Taçbaş (Zelha), Güzin Özipek, Yaşar Güner
(Bahri), Cengiz Sezici (Elçi), Nurhan Nur (Anne), Perihan Doygun (Fadime),
mKemal Akgün (Koca), İsmail Timuçin (Cemil), Hilkmet Çam (Göçmen), Bekir Demir
(Rezzak), Rauf Ozangil (Şarapçı), Bayram İlvur (Şampiyon), Recep Genç (Hasbi),
Osman Güleryüz (Şoför), Mustafa Güleryüz (Cavit), Ceylan Güleryüz (Ayşe),
Sercan Güleryüz (Küçük oğlan), Özhan Kavuk (Kahveci çırağı),
Konu Filmde, yoksul bir ailenin hayat
mücadelesi konu edilir. Ayakkabı tamirciliği yapan bir baba, iki oğluyla
beraber çalışır. Baba, büyük oğlu Mehmet’in başka bir işte çalışmasını ister.
Mehmet de karısı ve çocuklarıyla beraber pamuk işçiliği yapmaya karar verir.
Babasıyla anlaşamayan küçük oğlan Ali de onlarla beraber çalışmaya başlar. Baba
ise hep beraber çalışarak paralarını birleştirmeyi, daha sonra da dükkânı
yenilemeyi teklif eder. Bunun üzerine bütün aile pamuk toplamaya gider. Yeni
bir işe atılan aile için işler plânladıkları gibi gitmeyecektir. (Meltem İşler
Sevindi)
KİTABIN ÖZETİ: Topal eskici,
Trablus'ta savaşırken sol bacağını kahpe bir İtalyan kurşununa verir.
Gençliğinde kundura tamirciliği ve demircilik öğrenmiştir. Kurtuluş Savaşı'ndan
sonra bir süre eskicilik yapar. İşleri gayet güzeldir. Bir zaman sonra
kunduracılık üzerine işleri tasarlar. Bunun üzerine Çukurova'nın zengin
köylerinden birine göçer. Eskicilikten bıkmıştır. Demir araçların onarımıyla
uğraşacaktır. İşler iyi gider, İkinci Dünya Savaşı bitip de renk renk, biçim
biçim traktörler akmaya başlayınca Topal'ın işleri bozulur: Memleket ziraatının işi bundan böyle Amerikan makineleriyle görülecekti. Orta Çağdan kalma köhne
demirci dükkanlarına ne ihtiyaçları vardı. Köyle ilişiğini keser kentin yolunu
tutar. Kent değişmektedir: Yeni apartmanlar, oteller, asfalt yollar…Ve Topal
yeniden eskiciliğe başlar. Büyük oğlunun çalıştığı fabrika işi paydos edince ve
büyük oğlu üç çocuğuyla ortada kalınca, geçinmek adamakıllı güçleşir. Baba ve iki
oğul eskici dükkanında çalışmaktadır ama Dokuz boğazı beslemiyor bu dükkan,
zorla değil ya! Babasının küfürlerinden ve başının çaresine baksın sözlerinden
bıkan büyük oğul tohumlu pamuk toplamaya karar verdi. Küçük oğul da katılır bu
karara Ve hemen düşlere başlar: Kışın ağasıyla kendi hesaplarına açsalar eskici
dükkanını. Hiç olmazsa vara yoğa bağırıp çağırması, pis pis küfürleriyle babası
yoktur başlarında. İki kardeş, güle oynaya, çalışır akşam Dükkanda kapanıp
kalmak zorunda değildirler. Haftada bir iki gün kafaları çekseler, geri kalan
günlerde sinemaya, tiyatroya gider; vakit geçirirler. Madem eskicilik fosladı,
işi ısmarlamacılığa, toptancılığa dök. Dükkanım var makinem var, kalıplarım her
bir şeyim tamam. Eksik olan sermaye mi? diyen Topal, oğullarıyla birlikte pamuk
toplamaya giderse, hep birlikte çalışarak gereksindikleri sermayeyi
sağlayabileceklerine inanır. Bir sabah boyaları dökük bir kamyon gelir; tekmil
mahalle kapılara, pencereler dökülmüştür. Dokuz kişilik aile pamuk toplamak
için yola düşer. Sarı sıcak, sivri sinekler; Hepsi sıtmaya yakalanır. Önce
Topal başlar şikayete: Ne dedik de geldik buralara? Yazısı da yabanı da bataydı.
Bizim harcımız mı bu? Kötü çalışma koşulları, yoksulluk, sıtma aileyi birbirine
düşürür: Topal karısı ve kızıyla kente döner. İki oğul güçleri yettiğince
dayanırlar. İşin acemisi olduklarından fazla pamuk toplayamazlar. Topladıkları
pamuk aldıkları avansın ancak yarısını karşılar. Şimdi ne yapacaklardı? Şehre
birkaç kuruş parayla dönüp tekerlekli dükkan açmaktan geçmiş, borçlarını nasıl
ödeyeceklerini, bu işin içinden nasıl çıkacaklarını düşünüyorlardı. Bundan
böyle küçük oğlu da bugün bulduğunu bugün yiyordu. Sonunda küçük oğul da büyük
oğul ve ailesi de, hasta, bitik, nerdeyse ölüm döşeğinde, kente dönerler.
Topal'ın babalık duyguları coşar, varını yoğunu çocukları için harcar. Eskici
dükkanını olduğu gibi devredip borçlarını öderler. El elde, baş başta kalmıştı.
Dokuz kişiye ekmek yediremeyen eskici dükkanı da elden gitmişti.
DÜŞTE GÖR (1990)
Senaryo
ve Yönetmen: Yücel
Uçanoğlu Görüntü Yönetmeni: Ümit Ardabak Yapım: Ferkan
Film/Feridun Kete
Oyuncular: Ceylan, Bahadır
Tok, Aslıhan Tükel, Turgut Özatay, Ülkü Ülker, Sabahattin Anıl
Konu: Ölüme mahkum olan kardeşini
yaşatabilmek için mücadele eden anasız ve babsız bir kızın dramatik öyküsü.
DÜŞLER ARTIK YETMİYOR (1990)
Yönetmen: Oğuz
Yalçın Senaryo: Oğuz Yalçın, Yasemin Yalçın Görüntü Yönetmeni: Mehmet
Gün Yapım: Star Film/Taner Aşkın Yönetmen Yardımcısı: Hamza
Baloğlu, Yürütücü Yapımcı: Veli Selman, (Lale Film Laboratuarında
hazırlanmıştır).
Oyuncular: Tarık Tarcan,
Nilgün Akçaoğlu, Gülben İnal, Ertuğrul Üçel
Konu: Bir üniveristede öğretim üyesi olan
erkeğin yıllar sonra asistan olan talebesinin aşk öyküsü.
