YAŞANAN DÜNYA (1990)
Senaryo
ve Yönetmen: İlyas
Salman Görüntü Yönetmeni: Ümit Ardabak Yapım: Gözde Film/Zikri
Göksoy
Oyuncular: İlyas Salman,
Sibel Gökçe, Örsel Sonat, Rafet Kalkan, Selahattin Fırat
Konu: Köyden
kente göçtükten sonra burada babaları kapıcılık yapan ve kızları da fahişe olan
bir ailenin dramı.
YALNIZ DEĞİLSİNİZ (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Mesut Uçakan Eser: Üstün İnanç Kameraman: Erhan Canan Kurgu: Necdet Tok Yapım: Sur Film/Mesut Uçakan Sanat Yönetmeni: Ayla Çakır Müzik: Özkan Turgay, Koral Sarıtaş
Oyuncular: Gamze Tunar
(Serpil), Nilüfer Aydan (Anne), Akın Tunç (Salih), Funda Birtek, Haluk
Kurtoğlu, Murat Soydan, Efgan Efekan (Baba), Rüçhan Çamay, Hicran Güney (Gülten),
Ali Yalaz, Nevin Aypar (Anenanne), Uğur Kıvılcım , Halit Akçatepe
Konu: Filmde, bir kadının yaşadığı manevi
dönüşüm anlatılır. Modern bir ailenin kızı olan Serpil tıp fakültesinde
öğrencidir. Tüccar olan babası Namık Bey ve annesi Seval Hanım eğlenceye çok
düşkündür. Serpil ailesinin bu yaşam tarzından uzak yaşar. Ailesiyle partilere
katılmak yerine anneannesiyle evde vakit geçirir. Bir gün Serpil anneannesini
kaybeder. Bunun üzerine ölüm hakkında düşünmeye başlar. Ölümle ilgili aldığı
kitapları okur. Bazen de üniversiteden arkadaşlarıyla bazı dini sohbetlere
katılır. Zamanla arkadaş çevresini ve hayat tarzını değiştirir. Serpil’in
yaşadığı değişimden rahatsız olan Seval Hanım, kızına engel olmaya
çalışacaktır. (Meltem İşler Sevindi)
YALI (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Safa Önal Kamera: Sedat
Ülker Özgün Müzik: Cahit Berkay Yapım: Sezer Film/Berker İnanoğlu
Oyuncular: Sezer
İnanoğlu, Nedret Güvenç, Fulden Uras, Meral Konrad, Efgan Efekan, Sadun Aksüt
Konu: Babadan kalma yalıda yaşayan, eski
geleneklerine bağlı orta yaşlı bir kadınla, farklı kültürlere sahip oğlu ve
kızının öyküsü.
UTAN (1990)
Yönetmen: Ümit Efekan Senaryo: Safa Önal, Haşmet Zeybek Görüntü Yönetmeni: Hakan Gürtop Müzik: Cahit Berkay, Kurgu: Sedat Karadeniz, Yapım: Burak Film/İbrahim Mertoğlu Kamera Asistanı: Erol Civan, Negatif Kurgu: Ömer Aksu, Fatma Yılmaz, Laboratuar: Şems Tokgöz, Aslan Tektaş, Mustafa Yıldız, Renk Uzmanı: A. Tümay Rızai, Işık Şefi: Ergun Şimşek, Senkron: Metin Çeşmebaşı, Sesleri Alan: Atilla Dankı, Prodüksiyon Amiri: Hüseyin Zan (Sineray Film Stüdyosu’nda hazırlanmış ve seslendirilmiştir.)
Oyuncular: Orhan Gencebay,
Oya Aydoğan, Tuğçe Mertoğlu Fatma Belgen, Erdinç Akbaş, Görkem Başak, Efgan
Efekan, Ekrem Dümer, İhsan Baysal, Gülten Ceylan,
Konu:
Çocuklarıyla
görüşemediği için kahrolan Orhan üzerine pek gitmez Nermin'in. Yasal yollarla
çocuklarının vesayetini kendi üzerine alabilecekken, eski karısını bu
hareketiyle iyice hırpalamaktan korktuğu için böyle bir tasarruftan kaçınır.
"Hasta bir kadınla uğraşamam, tek varlığı çocukları, onları da alırsam
elinden Nermin ölür" der avukatına.
Bir gün iyice cesaretini
toplayan Orhan, Nermin'i ikna edip çocuklarıyla görüşmeyi ümit eder ve yeni
Mercedes'iyle eski muhiti gecekondu mahallesinin yolunu tutar. Ama hasta kadın
eski eşini görünce iyice çığırından çıkar. Camın arkasından deli deli bağırır
ona, kendisine bakmış, gerektiğinde doktor ve ilaç parasını göndermiş, onun hep
iyiliğini düşünmüş olan Orhan'a hakaretler, beddualar eder. Bedduaları bir işe
yaramadığı gibi ters teper ve ciddi bir sinir kriziyle ebedi huzura kavuşan
kendisi olur. Sevinsin mi üzülsün mü bilemeyen Orhan içinse zor günler asıl
bundan sonra başlayacaktır.
Orhan'ın başına geleceklerden habersiz
olan hanım hanımcık karısı Selma (Oya Aydoğan) ise çok mutlu olmuştur. Holding
sahibi zengin bir babanın el bebek gül bebek yetişmiş sevgi dolu, biricik
kızıdır Selma. Kocasını çok sever, çok iyi kalpli ve anlayışlı kadın
rolündedir. Mutlu evliliklerinin çerçevesine Orhan'ın çocuklarını
sığdırabilecek gibi gözükür. Onları kendi çocukları yerine koyup çok iyi
bakabilecek ve çok sevebilecek bir cici anne görürüz onun varlığında.
Evlilikleri boyunca kocasını babası sayesinde iş, para, mal, mülk sahibi
yapmıştır ama çocuk sahibi yapamamıştır. Buna çok üzülen Selma ertesi gün evlerine
gelecek olan Ahmet'le Ayşe'yi bağrına basmaya, onları öpüp koklamaya hazırdır.
(Vadullah Taş)
UMUDA YOLCULUK (1990) (Reise Der Hoffnung)
Yönetmen: Xavier
Köller Senaryo: Xavier
Köller, Feride Çiçekoğlu Görüntü Yönetmeni: Elemer, Ragalyi, Müzik:Jan
Garbarek, Terje, Rypdal, Arild Andersen, Yapım: Miramax Films/Turgay
Aksoy PeterChristian Fueter, Alfi
Sinniger, (İsviçreİtalyan
Ortak Yapımı) Kurgu: Galip İyitanır, Daniel Gibal Kamera Asistanı: Metin
Erdoğdu,
Oyuncular: Nur Sürer
(Meryem), Necmettin Çobanoğlu (Haydar Şener), Emin Sivas (Mehmet Ali), Yaman
Okay (Türkmen), Kutay Köktürk (Şeref), Erdinç Akbaş (Adama), Yaman Tarcan
(İlyas), Joseph Scheiegeger (Doktor), Andrea Zogg (Christen), Mathias Gnadinger
(Kamyon Şoförü Ramser), Dietmar Schönherr (Massimo), Herbert Leiser (Schweizer)
Konu: Maraş’ın bir köyünden İsviçre’ye
kaçak girmeye çalışırken çocuklarını kaybeden Haydar ile Meryem’in trajik
öyküsü.
Ödül:
Locarno Film Şenliği’nde (1990)
► “En iyi 3. Film”
- 63.
Akademi Mükafatı Yarışması’nda (Amerika 1991)
► “En iyi yabancı film
TATAR RAMAZAN (1990)
Yönetmen:
Melih
Gülgen Senaryo: Safa Önal Kerim Korcan’ın bir eserinden) Görüntü
Yönetmeni: Salih Dikişçi Yapım: Gülgen Film/Melih Gülgen
Oyuncular: Kadir İnanır
(tatar ramazan), Esin Moralıoğlu (Zeynep), Yaman Okay (Meydancı Mustafa),
Hayati Hamzaoğlu (Abdurrahman Çavuş, Yıldırım Gencer (Kerim), Kâzım Kartal
(Akseli Ali), Salih Kırmızı (İdamlık Hüseyin), Fatma Belgen, Tuncer Necmioğlu,
Mehmet Ezici (Gardiyan Zihni), Hikmet Taşdemir (Cıbıl Halil), Nejat Gürsoy
(Topal Necmi), Samim Meriç (Abidin Ağa), Yusuf Çağatay (Veli Gardiyan, Perihan
Doygun
Konu: Toprak sahiplerinden Abidin Ağa`nın
oğlunu vuran Tatar Ramazan dört yıl hapis yatmıştır. Çıktığında Zeynep
ailesinin baskısına rağmen Tatar Ramazan`ı karşılar, köye dönerler. Oda
sahnesinde, Ramazan evi satıp beraber İzmir ya da İstanbul`a gitmeyi
planladığını söyler. Fakat Abidin Ağa`nın oğlu Necmi yakasını rahat bırakmaz ve
kısa bir süre sonra yağmurlu bir günde Hamdi`yle birlikte Ramazan`ı sıkıştırır,
Ramazan yaralanır fakat bıçağıyla Hamdi`yi öldürür. Necmi kaçar.
Bu olay üzerine 11 yıl hapis yiyen Ramazan
tekrar hapishaneye düşer. Bu arada Zeynep de sürekli aile baskısı altındadır.
Gittiği hapishanede kimseye bulaşmamaya çalışan Tatar Ramazan esrar satan,
kumar oynatan bir koğuş ağasıyla karşılaşır. Başlarda "rahat durmadı
demesinler" diye kimseye bulaşmamaya çalışır. Aynı zamanda hapishanede
İdamlık Hüseyin`e de ağabeylik eder fakat bu konuda da hapishane müdürü onu
aldatır. Zamanla koğuş ağasının (Koca Mustafa ve Cıbıl Halil) da gardiyanlarla
beraber olduğunu görür. Sonunda dayanamayarak Mustafa`ya bir tokat patlatır.
Mustafa bu tokadı sindiremeyerek geceleyin Tatar Ramazan`ı arkadaşlarıyla
öldürmek ister fakat Ramazan olayı anlar ve Mustafa`yı bıçaklayarak öldürür. 7
sene daha alır ve sürgüne gönderilir…
Kadir lnanır'ı, 1990 yılında çekilen iki
filmde de 1940'ların Türkiyesi'ne demir parmaklıkların ardında bakan iki
karakter olarak görmüştük. Halit Refiğ'in "Kanlar Koğuşu"nda Kemal Tahir
rolünde izlediğimiz usta oyuncu, düşünce suçlusu olarak 10 yılını cezaevinde
geçiren Kerim Korcan'ın ünlü romanından Safa Önal'ın sinemaya uyarladığı
"Tatar Ramazan"da da filme adını veren kişiliği canlandırmıştı.
Korcan, aynı yıl 72 yaşındayken yaşama veda etmişti.
1942'de geçen "Tatar
Ramazan", savaşa girmemesine rağmen büyük sıkıntılar çeken, her şeyin
karneyle verildiği, vurguncuların karaborsacıların türediği bir Türkiye'yi fon
olarak kullanıyor. Zengin toprak sahiplerinden Abdi Ağa'nın oğlunu vuran Tatar
Ramazan dört yıl hapis yattıktan sonra çıkar. Sözlüsü Zeynep'le birlikte köyüne
döner, ancak amacı köyde kalmamak, lstanbul'a gitmektir. Ağanın diğer oğlu
Necmi ise intikam peşindedir. Çıkan çatışmada Ramazan yaralanır,
saldırganlardan biri ölür, Necmi kaçar. Bu olay üzerine 11 yıla mahkum edilen
Ramazun tekrar hapse düşer. Filmin bundan sonrası, bu yeni hapishane
macerasında belaya bulaşmak istememesine rağmen Ramazan'ın esrar satıp kumar
oynatan koğuş ağası ve onunla işbirliği yapan idarecilerle mücadelesi,
kendisine kurulan tuzaklara düşmeme çabası şeklinde gelişir. Hapishane,
tencereye kan koyup bıçakla karıştıranların dünyasıdır.
Sonunda kaçınılmaz hesaplaşma yaşanacak,
kahramanımız bir cinayet daha işleyecek, yedi yıla daha malıkum olup sürgüne
gönderilecektir. Melih Gülgen 1968'de başladığı yönetmenlik yaşamında
genellikle avantür filmlerle tanınmış, 1972'de çektiği Bchccı Nacar'lı
"Parçala Behçet"le de seksavantür dönemini başlatmış bir isim.
1991'de İnsan Hakları Vakfı Ödülü'ne değer görülen "Tatar Ramazan",
hiç kuşku yok ki Gülgen filmografisinin en iddialı ve parlak halkası
niteliğinde. i 992't1\.: çektiği ve öykünün devamını anlatan "Tatar
Ramazan Sürgünde'yle sinema filmlerine nokta koyup televizyon dizilcrine
yönelen Melih Gülgen, bir anlamda veda niteliği taşıyan bu iki filmle başarılı
bir kapanış gerçekleştirmiş oldu.
En saygın, en karizmatik, en
delikanlı rollerinden birinde izlediğimiz Kadir inanır'ın koğuşa girince
"Merhaba kardeşler" demesi ya da bağlama çalması yüreklere işler, volta
atması da gerçekten çok etkileyicidir.
"Burada
vurulması gereken biri vardı, onu da ben vurdum. Lan gücünüz yetiyorsa gelin
alın. Ben, Tatar Ramazan" diye meydan okuması da unutulmazdır. (TA.)
SİNEMA “ En İyi 100 Film”)
SÖZDE KIZLAR 1990)
Yönetmen:
Orhan
Elmas Senaryo: Safa Önal “Peyami Safa’nın aynı isimli romanından
uyarlama” Foto Direktörü Mengü Yeğin Müzik: Cahit Berkay Yapım:
Sezer Film/Berker İnanoğlu Set Şefi: Mahmet İnci, Yardımcıları: Murat
Urgun, Hürrem Şeker, Işık Şefi: İbrahim Sabuncu, Yardımcıları: Hazer
Sekizler, Bülent Buget, Prodüksiyon Müdür: Yılmaz Terzioğlu, Ahmet
Çakarel, 1.Yönetmen yardımcısı: Nezih Tunar, 2. Yönetmen Yardımcısı: Nuray
Demirel, Laboratuıar: Mimam Sinan Üniversitesi Sinema TV Bölümü, Kurgu
ve Seslendirme: Sineray Film Stüdyosu, Sesleri Alan: Erkan Esenboğa,
Kurgu: Sedat Karadeniz,
Oyuncular: Sema Yunak, Tarık
Tarcan, Nuri Alço, Çeçilya Daymaz, Diler Saraç, Suzan Avcı, Hülya Erçel,
Aslıhan Tükel, Ümit Acar, Nevin Aypar, Osman Alyanak, Doğu Erkan, Renan
Fosforoğlu, Sadun Aksüt, Kayhan Yıldızoğlu, Ceyda Tokçuoğlu, Erdoğan Akduman,
Buket Terzioğlu, İhsan Baysal, Ahmet Canseven, Kamil Sesli, Yaşar Duru, Yılmaz
Terzioğlu, Ahmet Canseven, Cesur Yılmaz, Cevdet Bilgin, Misafir Sanatçı: Sadun
Aksüt
Konu: Taşralı kız olan Sema babasını
aramak için geldiği evde ahlak kuralları dışında bir yaşantı ile karşılaşır,
İçki, kumar, kokain ve bunların içine Sema’yı itmek isteyen evin oğlu Behiç
(Nuri Alço) vardır. ve tam bunlarla mücadele ederken Tarık Tarcan gelir
kurtarıcı olarak.
SONSUZ KAÇIŞ (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Avni Kütükoğlu Görüntü
Yönetmeni: Sedat Ülker Yapım: Sun Film/Erol Şenbecerir Işık: Mustafa
Kırkağaç ve Ekibi, Set Ekibi: Kemal Kundak, Ahmet Topal, Prodüksiyon
Amiri: Erol Emerli, Ses Mühendisi: Atilla Dankı, Negatif Montaj: Ömer
Aksu, Metin Çeşmebaşı, Kurgu: Sedat Karadeniz, Yapım Sorumlusu: Soner
Şenbecerir, Sineray Film Stüdyosunda hazırlanmıştır
Oyuncular: Faruk
Peker, Bahar Öztan, Serdar Biricik, Kutay Göktürk, İlker Şenbecerir,
Konu: Film, içe kapanık bir adamla ona
yaklaşmaya çalışan bir kadının öyküsünü konu alır. Doktor Nevra, küçük bir
sahil kasabasında yaşamaktadır. Bir gece sahilde eğlenirken, Nevra’nın arkadaşı
Semih bir köpeği öldürür. Köpeğin sahibi, Semih’in işçilerinden Halil’dir. İçe
kapanık biri olan Halil, köpeğini öldüren patronuna çok öfkelenir. Nevra ise o
gece gördüğü Halil’den etkilenmiştir. Ancak Halil’le iletişim kurmaya çalışsa
da başarısız olur. Halil, bir gün bir grup gencin saldırısına uğrayan Nevra’yı
kurtarır. Nevra bu vesileyle Halil’e yakınlaşmaya çalışır. Bu sırada Halil
kasabada yaşanan bir dizi suça karışacaktır. (Hasan Sakın)
SOĞUKTU VE YAĞMUR ÇİSELİYORDU (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Engin
Ayça Görüntü Yönetmeni: Ertunç Şenkay Müzik: Melih Kibar Yapım:
Erka Film/Erhan Erzurumlu, Sanat Yönetmeni: Suna Çiftçi,
Şarkılar: Semra İnanç, Ekrem Bora, Söz Yazarı: Gülsen Tuncer, (Fono
Film Laboratuarında hazırlnmıştır).
Oyuncular: Türkân
Şoray, Ekrem Bora, Gülsen Tuncer, Alev Koral, Tunca Yönder, Bülent Ufuk, Yılmaz
Uyar, Erol Özkök, Sevim Çalışgir, Nejat Çetinok, Şahine Hatipoğlu, Yılmaz Uğur,
Mehmet Atak, Murat Ersan, Ayten Uncuoğlu, Lâle Ulutepe, Selim İleri, Hami
Çağdaş, A. Metin Yönder,
Konu: Cemal Bey da sevgisini her geçen
gün' büyütür de karşısındakine söyleyemez. Bir musiki grubunun assolisti Leyla,
yıllardır kendisini gizliden seven Cemal Bey'in ölümünden sonra onun bu sırrını
öğrenir. Leyla ölümle birlikte Cemal Bey'in tarihe, sanata, topluma karşı
duyarlı zengin dünyası ve derin aşkıyla tanışır. O andan itibaren geçmişe
dönerek Cemal Bey'le yaşadıklarını düşünmeye başlar. Cemal Bey'le onun
düşüncelerini bilmeden geçirdiği günlerin acısını hisseder. Cemal bey zamanın
onlar için artık çok geç olduğunu düşündüğü için aşkını açıklayamamıştır. Cemal
Bey'in zengin kişiliğini tek anlayan ise ölümden sonra onu anlamaya çalışan
Leyla olmuştur, Sonuçta açıklanmayan sevgi önce Cemal Bey'i sonra Leyla hanımı
derinden yaralamıştır. “Soner Derse, “Türk Sinemasında Aşk”
& Türk sinemasının salon sorunu tüm ciddiyetiyle sürüyor. En ünlü
yıldızların oynadığı en iddialı kimi filmler bile salon bulamıyor. Ve
yapımcının bekleme direnci azaldığı ölçüde, video piyasasında çıkış artıyor.
Bez Bebek'in yönetmeni Engin Ayça'nın yeni filmi için de öyle oldu. Ve Türkan
Şoray'ın bu son filmi, sinema bulamadığından videoya verildi. Kaseti şu
günlerde videoculara dağıtılan bu filmi, daha önce özel bir gösteride izlemiş
olduğumuzdan eleştirisini veriyoruz. Bu durumda, eleştiri mekanizmasının ve
çabasının da kendisine yeni yollar araması gerekiyor sanıyorum.
Engin Ayça, o belki de "Yeşilçam
romantizmi" denebilecek şeye hep ilgiyle, yakınlıkla baka gelmiştir. Türk
sinemasının bir dönemde geniş seyirci kitleleriyle kura geldiği ilişki,
filmlerimizin sanatın genelde önemsenmediği, giderek dışlandığı bir toplumda
seyirciye ulaşmaaki benzersiz başarıları, birçok kişi için olduğu gibi,
yazar/yönetmen Engin Ayça için de üzerinde durulması araştırılması, incelenmesi
gereken bir olgudur. Ve Bez Bebek'ten sonraki ikinci filmi Soğuktu ve Yağmur
Çiseliyordu'da yönetmen, o eski duyarlılıklara sanki bir selam yollamakta ve
sanki bilinçli bir melodram, hüzünle örülmüş bir "imkansız aşk"
öyküsü anlatmaktadır bize ..Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu ya da diğer adıyla
Udi, Leyla adlı ünlü bir "ses yıldızı"nın öyküsüdür. Bu ünlü gazino
sanatçısı, tanınmış "assolist", şimdilerde TV aracılığıyla da ülke
çapında yaygınlaşan ünü içinde aslında yalnız, mutsuz bir insandır. Hep ve
sürekli "neşeli bebek" maskesiyle dolaşan, apaçık bir boyutsuzluğu,
yüzeyselliği sanki doğal davranışlarının kaçınılmaz bir gereği gibi benimsemiş,
varlıklı bir erkekle "birlikte olan" (ama evlilik ve çolukçocuk
yoktur ortalarda)... Ve sonra birden bir gün Leyla'nın yıllardır baş müzisyeni,
"udisi" olan Cemal Bey'in ölüm haberi gelir.
O Cemal Bey ki gazinodan turnelerdeki
sefil otel odalarına, Leyla'nın hep yanı başında olmuştur: pek önemsenmeden,
ciddiye alınmadan, yerliyersiz şakalarla diyalog kurulmaya çalışılan, varlığı
sadık bir gölgeden ileri geçmemiş... O Cemal Bey'dir ki hem "alaturka
musikimiz hakkındaki fikirleri, hem de eski İstanbul’dan antika eşya üzerine
görüşleri, tam bir alçakgönüllülük duvarının bile saklayamadığı bir değer ve
bilgi hazinesinden süzülüp gelmiştir… Leyla, geç de olsa birden ona ilgi duyacak,
onun kişiliğiyle, çevresiyle, meraklarıyla daha yakından tanışmaya çalışacaktır
...
Udi, bizim sinemamızda pek görülmemiş bir
tür "yaşanmamış aşk" öyküsünü, kahramanları illa da genç ve güzel
kişiler olmayan bir tür yaşanmamış aşk serüvenini anlatıyor. Engin Ayça, eski
Yeşilçam'dan, yalnız ondan mı, alaturkadan, geçmiş müzik, kültür ve
yaşamımızdan izler taşıyan, sanki bize özgü tüm duyarlılıkların bir bileşkesini
oluşturan bu filmde, eski Yeşilçam'a yolladığı selamı, öte yandan bilinçli bir
sinemayla, sağlam bir görsellik tabanına oturtuyor. Filmin hızlı kurgu,
gereksiz kamera hareketleri, "zoom" vb. numaralardan tümüyle
arındırılmış, uzun planlara ve plan sekanslara dayalı olgun bir sinema dili
var. Çekimleri uzattığı, oyuncuları yorduğu kesin olan bu yöntem, fimin birçok
bölümüne açık bir "devamlılık" ve yaşanmışlık/yaşanırlık duygusu
katıyor. Ayça'nın filmle ilgili belki temel kusuru, sinemamızın hep ele alır
gibi gözüküp aslında hiç ele alamadığı "gazino" olayına, bir "assolist"in
sahneye çıkışıyla birlikte yaşanan toplu histeriye benzer olaya, o garip ve
alışılmadık sanatçı/seyirci ilişkisine değinme fırsatını elden kaçırmış olması.
Ancak tümüyle hüzünle örülü bu içedönük film, bu tür bir amacın ötesinde,
sağlam sineması ve incelikli yapısıyla gönüllerimize seslenen bir semai, bir
hüzzam peşrev, bir eski İstanbul sokağı, bir eski ve güzel biblo gibi geliyor
karşımıza... Ve kim bilir, belki de kimi "genç" yazar veya seyircinin
"uyuşukluk" diye niteleyebileceği bir duygusallığı, özellikle bizim
gibi, yönetmenin anlattıklarını yaşamış ve paylaşmış olanlarca izlenmesi
gerekli bir deneyim haline getiriyor.
Filmin görüntü çalışmasını,
müziğini ve başta Türkan Şoray, Gülsen Tuncer ve perdeye bu "olgun"
dönüşü gerçek bir kazanç olan Ekrem Bora olmak üzere tüm oyuncu kadrosunu da bu
ilginç filme olan katkıları nedeniyle övmek gerekir. “Atilla Dorsay,
“Sinemamızda Çöküş ve Rönesans Yılları” syf, 136”
SAYIN BAŞKAN (1990)
Yönetmen:
Ünal
Küpeli Senaryo: Alev Alatlı Görüntü Yönetmeni: Ümit Ardabak Yapım:
Umut Film / Abdurrahman Keskiner Set Ekibi: İsmail Hakkı Şahin,
Ahmet Kaday, Sabahattin Geçgel, Işık Yardımcısı: Eray Kantarcı, Vahap
Özmeral, Kamera Asistanı: Ali Özügül, Dublaj Yönetmeni: Ayşin
Atav, Ses Teknisyeni: Tuncer Aydınoğlu, Efekt: Atilla Ertüs,
Miks: İdris Üstün, Prodart: Özkan Sevinç, Sevda Çalışkan, Renk
Düzenleme: Türker Vatan, Şakir Yörük, Film Baskı: Uğur Orbay, Veli
Burç, Ayhan Şen, Film Banyo: Ekrem Şen, Arif Şengül, Abdullah Baran, Pozitif
Montaj: Fadime Bektaş, Negatif Kurgu: Bülent Özayran, Tamer Eşkazan,
Dizgi: Yeşim Aydın (Ofis Grafik), Müdür: Müjdat Akgün, Prodüksiyon
Ast: EROL demir, Ali Zebil, (Şafak Film Laboratuarında hazırlanmıştır).
Oyuncular: Kadir İnanır, Alev Baymur, Haluk Kurtoğlu,
Atilla Ergün, Baki Tamer, Osman Cengiz, Cengiz Tekin, Engin Özer, Aydın Tolon,
Sevim Egesoy
Konu: Belediye Başkanlığına kadar
yükselen taşra kökenli bir müteahhit ile, gönül ilişkileri bir çatışmaya
dönüşen güzel seçim danışmanının öyküsü ele alınmaktadır. Politika gölgeli aşk
hikayesinde "Gümüşhaneli olan Şafak hemşerilerinin çoğunluğunu oluşturduğu
İstanbul'un kenar ilçelerinden Çayırtepe Belediye Başkanlığına aday olur:
Bir süre cezaevinde yatmıştır
ama çevresinde sevilen biridir, seçimIerde Gülay isimli bir kadını seçim
danışmanı olarak yanına alır bu arada da bir yasak aşk ilişkisine girerler.
Şafak, Gülay'ın tüm ikazlarına rağmen yapamayacağı işlerde sözler vermektedir.
Çayırtepe’nin dış mahalleleri su havzasının kenarındadır, bu nedenle önceki
başkan burada yapılanmaya izin vermez, Şafak ise izni vereceğini vaat eder,
Gülay buna karşı çıkmaktadır Şafak vaat ettikleri ile başkan seçilir ve Gülay
tarafından terk edilir. Amacına ulaşan Şafak, ilk yağmurdan sonra ne yapacağını
şaşırır.
SABAH OLMASIN (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Mehmet Aydın Eser: Nejat Saydam Kameraman Abdullah Gürek Yapım: Sarıkaya Film/Aziz Sarıkaya Prodüksiyon Amiri: Hasan Demircan, Işıklar: Ergun Şimşek, İsmet İlver, Set: Selim Acar, Erol Erden, İsmail Pala, Kamera Asistanı: Bülent Terzioğlu, Reji Asistanı: Rabahat Baltacı, Dublaj Yönetmeni: Ayşin Atav, Laboratuar: Selaattin Kaya, Fehmi Yılmaz, Negatif Montaj: Mustafa Kul, Montaj, Senkron: Yusuf Aldırmaz, Sesleri Alan: Gültekin Çavuş, (Yeni Lale Film stüdyolarında hazırlanmıştır )
Oyuncular: Faruk Tınaz, Filiz
Taçbaş, Orsel Sonat,Ece Önder, Erdoğan Sıcak, Zühal Üstüntaş, Muhammet
Etrdoğan, Erdo Vatan, Orçun Sonat
Konu: Filmde, uzun süredir evli oldukları
hâlde çocukları olmayan bir çiftin yaşadıkları anlatılır. Birbirini çok seven
Selim ve Çiçek’in yedi yıldır devam eden bir evlilikleri vardır. Evliliklerinin
ilk yıllarında tüm çareleri denemelerine rağmen çocuk sahibi olamazlar. Çiçek
umudunu kaybetmeden birçok yönteme başvurmaya devam eder. Yıllar sonra bir gün
hastalanır ve hamile olduğunu düşünür. Ancak gerçek Çiçek’in düşündüğü gibi
değildir. (Meltem İşler Sevindi)
ROBER’TİN FİLMİ (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Canan Gerede Görüntü Yönetmeni: Jürgen Jurges Müzik: Fuat Güner Kurgu: Albert Jurgenson Ses Kayıt: Alain Curveilier Oyuncu Seçimi: Harika Uygur Yapım: Konsept Film/Onat Kutlar Cinecam (Alman) Valprod (Fransa Ortak yapımı
Oyuncular: Patrick Bauchau,
Aslı Altan, John Kelly, Sinan Çetin, Yavuzer Çetinkaya, Menderes Samancılar,
Meral Orhonsay
Konu: Savaşın üzerinde bıraktığı
etkilerden sıyrılamayan ve ölüm gerçeğiyle yaşayan Amerikalı Robert, Rock
şarkıcısı Gogo'yla (Aslı Altan) tanışır. Gogo, elli yaşındaki fotoğrafçıya göre
çok genç, buna karşılık anlaştıkları tek yan cinsel yaklaşımlarıdır. Gerçekte Amerikalı
hayranı bir Türk olan Gogo, yavaş yavaş başlayan iç çatışmayla Robert'i
tüketirken geçirdiği deneyim sonucunda asıl kimliğine kavuşacaktır.
►
Robert'in Filmi, 1991 Cannes Festivali'nde resmi olarak "Türk filmi"
etiketli tek film. Bu film, "Eleştirmenlerin Haftası" bölümünde
gösterildi. Canan Gerede'nin bir TürkAlmanFransız ortak yapımı olarak ve
Eurimages fonuyla da desteklenmiş filmi Robert's MovieRobert'in Filmi, Türk
sinemasının alışılmış kalıplarının dışına taşan bir film... Bir "savaş
fotoğrafçısı"nın, İstanbul' da bir Türk "rock şarkıcısı"yla olan
ilişkisi ..
Görmüş geçirmiş, yaşamı tüm boyutlarıyla
tanımış, ölümü, tehlikeyi, savaşı ve kıyımı sayısız kez göğüsIemiş olan Amerikalı
Robert, bir otoyol kahvesinde tanıdığı ve takma adı Gogo, asıl adı ise Altan
olan genç bir kızla garip ve sıradışı bir ilişkiye girer. Robert'in politik
çağrışımlı, anlaşılması zor ilişkileri ve GogoAltan'ın genç yaşına karşın yaşam
yorgunu, marjinal ve avare varlığı, bu ilişkiyi elbette zordan zora
taşıyacaktır ...
Canan Gerede'nin uzun bir
hazırlıktan sonra oluşturduğu film, aslında başarılmış bir "ilk film"
sayılabilir. Gerede'nin anlatımında temel bir aksaklık, amatörce bir tavır yok.
Bir ilk filmden beklenebileceği gibi yönetmen, içinden taşan tüm temaları,
yaşam karşısındaki tavrını, zihnini uğraştıran sorunsalları adeta filme yığmış.
Ancak filmin özel bir başarısı da yok. Ne
kişileri ve temaları tümüyle özgün, ne de sinemasının özel bir yanı var.
Gerede, doğru düzgün çekeyim derken yeterince kişisellik katamamış sanki
filmine ... Gerede, sinemamız için değişik, farklı tipler ve ilişkiler
getiriyor perdeye (özellikle cinsellik alanında)... Amerikalı eşcinsel sahne
sanatçısı John tipi, öykünün/filmin en yaşayan, en inandırıcı kişiliği. Onun
olduğu sahnelerde mm belli bir ışıkla aydınlanıyor.
Ama öte yandan Robert'in açık
biseksüeliiği, Altan'da bulduğu "oğlansı" yan ve ona sahip oluş
biçimlerinin öyküye ne kattığını anlamak kolay değil.
RAZİYE (1990)
Senaryo ve Yönetmen: Yusuf Kurçenli; “Melih Cevdet
Anday’ın aynı isimli romanından uyarlama” Görüntü Yönetmeni: Erdal
Kahraman Müzik: Arif Erkin Yapım: Mine Film/Kadri Yurdatap Yönetmen
Yardımcıları: Gürsel Ateş, Türkân Derya, Sanat Yönetmeni: Deniz
Akşekerci, (Fono Film Stüdyosunda hazırlanmış ve seslendirilmiştir.)
Oyuncular: Kâmran
Usluer, Yasemin Öymen, Oğuz Tunç, Fuat Onan, Burçay Anger, Burak Davutoğlu,
Gürsel Ateş, Güzin Özipek, Ali Fuat Onan
Konu: "Sevdalanmaya gidiyormuşum
meğer sözleri ile başlayan kahramanımızın adı konmamış romanda, olaylar
kahramanın ağzından anlatılır. Gençlik olaylarına karışmıştır, aranmaktadır, bu
yönden dayısının (gerçekte dayısı değil, anneannesinin ilk kocasının ilk
karısından olan oğlu) yanına köye gelir bir serüven adamı olan 'çeşitli işler
yapmış dayısı şimdi bulunduğu köyü kalkındırmak uğraşındadır. Dayısının evlat
edindiği bir de kızı (Vedia) vardır. Dayı öksüz ve yetim kızı yanına almış ve
onu modern bir şekilde (Fransızca, roma tarihi, klasik 'özellikle Mozart',
görgü kuralları) yetiştirmeye çaIışmaktadır. Oysa Vedia tepkisiz, olumluolumsuz
ilgisiz, kendi duyguları ile anlık, doğa içinde doğal yaşamaktadır. Vediaya
aşık olur; geçmişi unutan, geleceği düşünmeyen Vedia. aşkı da anlık yaşar.
Köyde kül yiyerek yaşayan, Ermiş Yusuf vardır, 'uçacağını' söylemektedir, köylü
inanır. inanmayan Dayı Yusuf'u uçmaya zorlar, bu arada köye (ve ormana)
yaklaştıklarını duyduğu çingeneleri kovalamak uğraşındadır" köylüleri
domuz avlamaya (hatta yemeye alıştırmaya) ikna etmeye çalışır. Bir gece evine
gelen birileri dayıdan para isterler, Vedia gelenlerden 'bizimkiler' diye söz
eder. Bunun üzerine Dayı Vediayı daha önce geri geldiği okula göndermek ister.
O gece köyde bir takım olaylar olur, Yusuf'un uçtuğu söylenir, ama uçarken
gören yoktur, çelişik sözler Yusuf'un uçtuğunu kanıtlanamaz duruma getirir.
Yusuf uçarsa dayı köyü terk edecektir. aksi halde köyü kendi bildiğince
kalkındıracaktır. Olayların bu gelişmeleri sırasında kahramanımız Vedia ile
aşkını yaşamaktadır; başka şeyler, aşkın arasında pek anlam vermediği
olaylardır. Olayların gelişmesi sırasında dayı Vedia’yı ve yeğenini eve yollarsa
da onlar ormana gidip sevişirler. Köyün ileri gelenleri konuyu dayı ile
görüşürken, yeğeni köyün keçilerini otlatan nineden Vedia hakkında duydukları
ile sorunlarla karşılaşır. Vedia dayısının gerçek kızı mıydı? Dayısının
olmadığı bir gece Vedia aslında adının Raziye olduğunu söyler, dayısının küçük
iken kendini çingenelerden aldığını çingene olduğunu ifade eder. Dayının
kasabada olduğu bir gece domuzlar için hazırlanan sera kimliği belirsiz
kişi!erce yakılır, yeğen ile Raziye o gece içki içmiş ve sevişmişlerdir. Dayı
serayı yeniden yaptıracağını ve domuz işini sonuçlandıracağını açıklar. Köyün
ileri gelenleri dayıyı ziyaret ederler, dayı serayı onların yaktırdığına emin,
hepsini yukarıdan bakışlarla ağırlar, Vedia o gün çok çalışmış, çamaşır
yıkamış, yemekler pişirmiş yorulmuştur şimdide denizdedir ... dayısına yardım
eden köylü Hacı gelerek Vedia hanımın çingenelerle gittiğini söyler... asıl
perişan olan 'sevdalanmaya gelen' yeğen değil Dayı olur... “Oktay Ünsel,
“Kelimelerden Görüntüye”, syf, 252”
PONENTE FENERİ (1990)
Yönetmen:
Şahin Gök Senaryo: Zeynep Avcı Kameraman: Erdoğan Engin
Müzik: Cahit Berkay Yapım: Hakan Film/Hakan Balamir Yapım Sorumlusu: Rauf Ozangil,
Yönetmen Yardımcısı: Tan Brindisi, Aydınlatma Şefi: Doğan Atakan,
Gürcan Küçüker, Aydınlatma yardımcıları: Kemal Kocaoğlu, Murat İşçi,
Haluk Erkan, Set Görevlileri: Şeref Yılmaz, Kahraman kaplı, Murat
Öztürk, Aziz Kaplı, Sanat Yönetmeni: Dilek Büyükoktar, Kamera
Asistanı: Haluk Bener, Orhan Gök, Sesleri Alan: Erkan Esenboğa, Renk
uzmanı: A. Tümay Rızai, Laboratuar: Şems Tokgöz, Aslan Tektaş,
Mustafa Yıldız, Negatif Montaj: Ömer Aksu, Fatoş Yılmaz, Jenerik: Sineray,
(Sineray Film Stüdyosunda hazırlanmış ve seslendirilmiştir)
Oyuncular: Hülya Koçyiğit,
Hakan Balamir, Arzu Aydın, Mine Çayıroğlu, Kâzım Kartal, Tufan Balamir, Meral
Çetinkaya
Konu: Issız bir yarımadada yaşlı
annesi, iki kızıyla yaşayan fenerci kadınla, adaya sığınan kimliği meçhul bir
yabancının psikolojik öyküsü. Hülya Arzu ve Mine ile ponente denilen yerde
yaşamakta ve o feneri yakmaktadır. Bir gün Hakan oraya gelir ve Hülya, Arzu ve
Mine ile ayrı ayrı aşk yaşamaya başlar
ÖDÜL
1989 Ankara Film Şenliği
► “Şahin Gök” Seçiciler Kurulu Özel Ödülü
23. Antalya Film Şenliği (1989
► Seçiciler Kurulu Özel Ödülü
