TATAR RAMAZAN (1990) 

Yönetmen: Melih Gülgen Senaryo: Safa Önal Kerim Korcan’ın bir eserinden) Görüntü Yönetmeni: Salih Dikişçi Yapım: Gülgen Film/Melih Gülgen

Oyuncular: Kadir İnanır (tatar ramazan), Esin Moralıoğlu (Zeynep), Yaman Okay (Meydancı Mustafa), Hayati Hamzaoğlu (Abdurrahman Çavuş, Yıldırım Gencer (Kerim), Kâzım Kartal (Akseli Ali), Salih Kırmızı (İdamlık Hüseyin), Fatma Belgen, Tuncer Necmioğlu, Mehmet Ezici (Gardiyan Zihni), Hikmet Taşdemir (Cıbıl Halil), Nejat Gürsoy (Topal Necmi), Samim Meriç (Abidin Ağa), Yusuf Çağatay (Veli Gardiyan, Perihan Doygun

Konu: Toprak sahiplerinden Abidin Ağa`nın oğlunu vuran Tatar Ramazan dört yıl hapis yatmıştır. Çıktığında Zeynep ailesinin baskısına rağmen Tatar Ramazan`ı karşılar, köye dönerler. Oda sahnesinde, Ramazan evi satıp beraber İzmir ya da İstanbul`a gitmeyi planladığını söyler. Fakat Abidin Ağa`nın oğlu Necmi yakasını rahat bırakmaz ve kısa bir süre sonra yağmurlu bir günde Hamdi`yle birlikte Ramazan`ı sıkıştırır, Ramazan yaralanır fakat bıçağıyla Hamdi`yi öldürür. Necmi kaçar.

Bu olay üzerine 11 yıl hapis yiyen Ramazan tekrar hapishaneye düşer. Bu arada Zeynep de sürekli aile baskısı altındadır. Gittiği hapishanede kimseye bulaşmamaya çalışan Tatar Ramazan esrar satan, kumar oynatan bir koğuş ağasıyla karşılaşır. Başlarda "rahat durmadı demesinler" diye kimseye bulaşmamaya çalışır. Aynı zamanda hapishanede İdamlık Hüseyin`e de ağabeylik eder fakat bu konuda da hapishane müdürü onu aldatır. Zamanla koğuş ağasının (Koca Mustafa ve Cıbıl Halil) da gardiyanlarla beraber olduğunu görür. Sonunda dayanamayarak Mustafa`ya bir tokat patlatır. Mustafa bu tokadı sindiremeyerek geceleyin Tatar Ramazan`ı arkadaşlarıyla öldürmek ister fakat Ramazan olayı anlar ve Mustafa`yı bıçaklayarak öldürür. 7 sene daha alır ve sürgüne gönderilir…

 Kadir lnanır'ı, 1990 yılında çekilen iki filmde de 1940'ların Türkiyesi'ne demir parmaklıkların ardında bakan iki karakter olarak görmüştük. Halit Refiğ'in "Kanlar Koğuşu"nda Kemal Tahir rolünde izlediğimiz usta oyuncu, düşünce suçlusu olarak 10 yılını cezaevinde geçiren Kerim Korcan'ın ünlü romanından Safa Önal'ın sinemaya uyarladığı "Tatar Ramazan"da da filme adını veren kişiliği canlandırmıştı. Korcan, aynı yıl 72 yaşındayken yaşama veda etmişti.

1942'de geçen "Tatar Ramazan", savaşa girmemesine rağmen büyük sıkıntılar çeken, her şeyin karneyle verildiği, vurguncuların karaborsacıların türediği bir Türkiye'yi fon olarak kullanıyor. Zengin toprak sahiplerinden Abdi Ağa'nın oğlunu vuran Tatar Ramazan dört yıl hapis yattıktan sonra çıkar. Sözlüsü Zeynep'le birlikte köyüne döner, ancak amacı köyde kalmamak, lstanbul'a gitmektir. Ağanın diğer oğlu Necmi ise intikam peşindedir. Çıkan çatışmada Ramazan yaralanır, saldırganlardan biri ölür, Necmi kaçar. Bu olay üzerine 11 yıla mahkum edilen Ramazun tekrar hapse düşer. Filmin bundan sonrası, bu yeni hapishane macerasında belaya bulaşmak istememesine rağmen Ramazan'ın esrar satıp kumar oynatan koğuş ağası ve onunla işbirliği yapan idarecilerle mücadelesi, kendisine kurulan tuzaklara düşmeme çabası şeklinde gelişir. Hapishane, tencereye kan koyup bıçakla karıştıranların dünyasıdır.

Sonunda kaçınılmaz hesaplaşma yaşanacak, kahramanımız bir cinayet daha işleyecek, yedi yıla daha malıkum olup sürgüne gönderilecektir. Melih Gülgen 1968'de başladığı yönetmenlik yaşamında genellikle avantür filmlerle tanınmış, 1972'de çektiği Bchccı Nacar'lı "Parçala Behçet"le de seksavantür dönemini başlatmış bir isim. 1991'de İnsan Hakları Vakfı Ödülü'ne değer görülen "Tatar Ramazan", hiç kuşku yok ki Gülgen filmografisinin en iddialı ve parlak halkası niteliğinde. i 992't1\.: çektiği ve öykünün devamını anlatan "Tatar Ramazan Sürgünde'yle sinema filmlerine nokta koyup televizyon dizilcrine yönelen Melih Gülgen, bir anlamda veda niteliği taşıyan bu iki filmle başarılı bir kapanış gerçekleştirmiş oldu.

En saygın, en karizmatik, en delikanlı rollerinden birinde izlediğimiz Kadir inanır'ın koğuşa girince "Merhaba kardeşler" demesi ya da bağlama çalması yüreklere işler, volta atması da gerçekten çok etkileyicidir.

"Burada vurulması gereken biri vardı, onu da ben vurdum. Lan gücünüz yetiyorsa gelin alın. Ben, Tatar Ramazan" diye meydan okuması da unutulmazdır. (TA.) SİNEMA “ En İyi 100 Film”)

FİLMİ İZLE